Page 16 - mag_109n
P. 16
ΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΉΣΟΥΜΕ…
ΣΤΩΙΚΟΙ
ΚΑΙ ΣΚΕΠΤΙΚΟΙ
Ή ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ
ΚΑΙ Ο ΝΤΕΤΕΡΜΙΝΙΣΜΟΣ
ΤΩΝ ΣΤΩΙΚΩΝ
Οι κυριότερες θεωρίες στις οποίες η του κόσμου κατά τη χριστιανική δι-
σχολή παρέμεινε απολύτως σταθερή δασκαλία, αλλά μόνο την τελείωση
16 σχετίζονται με τον ντετερμινισμό και ενός κύκλου και η όλη διαδικασία
την ανθρώπινη ελευθερία. Ο Ζή- θα επαναλαμβάνεται επ'άπειρο. Ό,τι
νωνας πίστευε πως δεν υπάρχει συμβαίνει τώρα έχει συμβεί και προ-
αυτό που λέμε τύχη και ότι η πο- ηγουμένως και θα συμβεί και πάλι,
ρεία της φύσης καθορίζεται από όχι μία μόνο αλλά άπειρες φορές.
αυστηρούς φυσικούς νόμους. Να και η αέναη επανάληψη που απο-
Και αυτό επειδή στην ύλη όλων των τελεί κληρονομιά ανατολικών δοξα-
όντων είναι ενδιάθετος ο νους ή λό- σιών και θα την βρούμε στα νεότερα
γος που καθορίζει τα πάντα. Αρχικά χρόνια και στον Νίτσε. Αφού λοι-
ήταν μόνο το πυρ, με την περιστρο- πόν όλα είναι καθορισμένα από
φή του κατόπιν ανέκυψαν σιγά-σιγά τον ενδιάθετο νου ή λόγο, ο άν-
με τη σειρά και τα άλλα στοιχεία, ο θρωπος μπορεί να αντιμετωπίζει
αέρας, το νερό, η γη. Αλλά αργά ή μόνο με απάθεια τις μεταπτώσεις
γρήγορα θα γίνει κοσμική ανάφλεξη της ζωής. Η απόπειρα παρηγοριάς
και όλα πάλι θα ξαναγίνουν πυρ. Εί- του ανθρώπου καταλήγει έτσι σε
ναι φανερό το ηρακλείτειο δάνειο. εξοβελισμό της ανθρώπινης ελευθε-
Όμως κατά τους περισσότερους ρίας, εφόσον αυτή συνδέεται με την
Στωικούς αυτό δεν αποτελεί την ελευθερία της βούλησης και τη δυνα-
οριστική συντέλεια, όπως το τέλος τότητα επιλογών.
