Page 20 - mag_109n
P. 20
ΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΉΣΟΥΜΕ… του Γεράσιμου Γεωργάτου
ΣΤΩΙΚΟΙ
ΚΑΙ ΣΚΕΠΤΙΚΟΙ
λέμε σήμερα ενσυναίσθηση. Όταν η τον ρώτησαν τον λόγο, απάντησε ότι
γυναίκα του και τα παιδιά του πεθαί- «δεν είχα τίποτα να τους πω».
νουν, πρέπει να σκέπτεται πως το γε- Ο Στωικισμός λοιπόν βρήκε απή-
γονός αυτό δεν είναι εμπόδιο για τη χηση σε μεγάλο μέρος της Ελλά-
δική του αρετή και συνεπώς δεν υπο- δας της ελληνιστικής περιόδου
φέρει στα καταβαθά του. Η φιλία, και προσέλκυσε ακόμα περισσότε-
που τόσο την εκθειάζει ο Επίκου- ρους οπαδούς στην επεκτεινόμενη
ρος, είναι κάτι πολύ καλό και για Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία όπου άνθι-
τους Στωικούς, αλλά δεν πρέπει σε ως σύστημα ατομικής και πολιτι-
να φτάνουμε στο σημείο οι ατυ- κής ηθικής μέχρι τον 6ο αιώνα μ.Χ,
χίες των φίλων μας να καταστρέ- οπότε και παραγκωνίστηκε από τον
φουν την προσωπική μας ιερή Χριστιανισμό. Ήταν ιδιαίτερα δημο-
γαλήνη. Ο Στωικός δεν είναι ενά- φιλής στα μεσαία και ανώτερα κοι-
ρετος για να κάνει το καλό, δεν νωνικά στρώματα σε αντίθεση με τον
20 του συνέβη ποτέ να αγαπήσει τον Κυνισμό που παρέμεινε η ιδεολογία
πλησίον του σαν τον εαυτό του. των κατώτερων και εξαθλιωμένων
Η αγάπη, εκτός από μια εντελώς τάξεων. Ενδεικτικά να αναφέρου-
επιπόλαιη μορφή της, απουσιάζει με ότι γύρω στο 45 μ.Χ, ο Ρωμαίος
από την αντίληψή τους περί αρε- πολιτικός και φιλόσοφος Σενέκας,
τής. Οι Στωικοί διακήρυσσαν την πα- στους Διαλόγους του, συνεχίζει την
γκόσμια αδελφοσύνη και αγάπη ως παράδοση των Στωικών, το δε 150
αρχή και όχι ως συναίσθημα. Είναι με 180 μ.Χ, ο αυτοκράτορας Μάρ-
περίπου σαν αυτό που θα πει ο Καντ κος Αυρήλιος γράφει το δωδεκά-
πολλά χρόνια αργότερα, ότι πρέπει τομο έργο του “Τα εις εαυτόν” για
κανείς να είναι καλός με τον αδελφό τη στωική φιλοσοφία. Τα πράγματα
του, όχι γιατί τον αγαπά, αλλά διότι όμως σε ό,τι αφορά στη φιλοσοφική
ο ηθικός νόμος είναι που επιτάσσει σκέψη θα γίνουν ακόμα πιο συγκεχυ-
την καλοσύνη. Ο ίδιος βέβαια στη μένα και θολά, όπως θα δούμε στα
ζωή του δεν ακολούθησε αυτόν τον επόμενα σημειώματα, εκκινώντας
κανόνα. Είναι γνωστό ότι στην πόλη από τους Σκεπτικούς και τον Σκεπτι-
που ζούσε, στο Κένικσμπεργκ, είχε κισμό που αμφισβήτησε ευθέως τη
δύο παντρεμένες αδελφές που επί 25 δυνατότητα της γνώσης.
χρόνια δεν τους μίλησε ποτέ. Όταν
