Page 46 - mag_64
P. 46
ΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΗΣΟΥμε…
έρωτας στον Πλάτωνα ή το άπειρο θρωποι συνεχίζουν μέχρι σήμερα
στον Αναξίμανδρο που συνδέεται να καταφεύγουν στον μύθο παρότι
με το Χάος του Ησίοδου. Το πρω- τρέφονται και από τον φιλοσοφικό
ταρχικό στη Θεογονία δεν είναι ο και επιστημονικό λόγο.
Δίας, παρόλο που γίνεται κάποια Να θυμηθούμε ότι οι Αθηναίοι πριν
στιγμή κυρίαρχος. Πρωταρχικό εί- αποφασίσουν για την ναυμαχία
ναι η φύση και οι δυνάμεις της. στη Σαλαμίνα πήγαν στο μαντείο
των Δελφών και ρώτησαν πώς να
Επομένως, από τον Όμηρο, μέσω αμυνθούν απέναντι στους Πέρσες.
του Ησίοδου, ως τον Θαλή, υπάρ- Και χρειάστηκε η πολιτική και στρα-
χει μια προσπάθεια αμφισβήτησης τιωτική ευφυΐα του Θεμιστοκλή, για
και διεύρυνσης του πεδίου της ποί- να μεταφραστεί και να ερμηνευτεί η
ησης, έτσι ώστε να συμπεριλάβει ρήση της Πυθίας για τα ξύλινα τεί-
εξηγήσεις και ερμηνείες που βρί- χη που θα σώσουν τους Αθηναίους
σκονται πιο κοντά σε αυτό που θα σε πολιτική απόφαση για πλοία και
λέγαμε «ορθός λόγος». Ο ποιητι- ναυμαχία. Από τον λόγο του θεού
46 κός λόγος μοιάζει λοιπόν να προε- Απόλλωνα στον λόγο του ανθρώ-
τοιμάζει τη φιλοσοφική σκέψη που που Θεμιστοκλή.
εξηγεί τα ίδια φαινόμενα με τους Αυτή τη συνύπαρξη και τη μίξη μυ-
ποιητές, χωρίς όμως προσφυγή θικού – υπερφυσικού και λογικού
στο υπερφυσικό. θα την συναντάμε διαρκώς στην
Στη διαδοχή των μορφών ερμη- εξέλιξη της ανθρώπινης σκέψης σε
νείας του κόσμου φαίνεται ότι διαφορετικές ασφαλώς αναλογίες.
υπάρχουν περισσότερα στοιχεία Ακόμα και στα νεότερα χρόνια της
συνέχειας και συνύπαρξης ανάμε- μεγάλης επιστημονικής επανάστα-
σα στον μύθο και στον λόγο, με σης του 16ου και 17ου αι. μ.Χ, δι-
την όποια αμφισβήτηση και κριτική ανοητές όπως ο Καρτέσιος, ο Γα-
να μη συνιστά πάντοτε μια ριζική λιλαίος, ο Κοπέρνικος ή ο Καίπλερ
τομή. Ο μύθος δεν τελειώνει με την δεν απέφυγαν την προσφυγή στην
εμφάνιση της φιλοσοφίας, αλλά υπερφυσική έννοια του Θεού και
εξακολουθεί να έχει ρόλο. Η τρα- όχι μόνο εξαιτίας της ισχύος που
γική ποίηση που συμπίπτει χρονικά είχε τότε η καθολική εκκλησία.
με τον Αναξαγόρα, τους σοφιστές Αλλά πριν φτάσουμε τόσο μακριά,
και τον Σωκράτη, δεν αποτελούσε θα ασχοληθούμε στο επόμενο ση-
μια μορφή κατώτερης εξήγησης της μείωμά μας με τον πρώτο φιλόσο-
ανθρώπινης κατάστασης σε σχέση φο, τον Θαλή.
με την φιλοσοφική εξήγηση. Οι άν-
