Page 19 - mag_89
P. 19
του Γεράσιμου Γεωργάτου
θεωρεί ότι έχει ένα ιδανικό ακλόνη- Υπό αυτή την οπτική, μπορεί κανείς να
της αλήθειας. Αυτό προσπαθεί να κά- διαβάσει, για παράδειγμα, τον διάλο-
νει με τις Ιδέες. Όμως δεν είναι μόνο γο για την τιμωρία των Μυτιληναίων
αυτό. Επειδή πρόκειται για πολιτικό που αποστάτησαν ή τον Επιτάφιο του
στοχαστή και εισηγητή ενός νέου τρό- Περικλή και να κατανοήσει ότι, έτσι
που ερμηνείας της πραγματικότητας, όπως τα περιγράφει ο Θουκυδίδης,
τα κίνητρά του ήταν μάλλον ευρύτερα η δόξα της αθηναϊκής δημοκρατίας
από την αντίθεσή του στη σοφιστική. στηρίχτηκε αποκλειστικά στην ψυχρό-
Διαβάζοντας τα κείμενα του Θουκυ- τητα των υπολογισμών της. Στο γεγο-
δίδη, που είχαν γραφεί την εποχή του νός δηλαδή ότι δεν έκρινε με βάση το
Πλάτωνα - ελάχιστα πριν - και σίγου- δίκαιο, το όσιο, το ευσεβές ή τα αν-
ρα τα είχε διαβάσει και ο Πλάτωνας, θρώπινα δικαιώματα, όπως θα λέγα-
όπου ο θεμελιωτής της ιστορικής επι- με εμείς σήμερα, που είναι απόλυτα,
στήμης περιγράφει την κατάσταση της όπως θα το ήθελε και ο Πλάτωνας,
Αθήνας σε μια κρίσιμη φάση, όπως αλλά έκρινε με βάση την περίσταση:
είναι ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, "Με συμφέρει να εξοντώσω τους
υπάρχει μία προσέγγιση της πολιτικής Μυτιληναίους ή όχι;". 19
πραγματικότητας η οποία, όπως λέει Τα επιχειρήματα που ανταλλάχτηκαν
ο Θουκυδίδης, στηρίζεται αποκλειστι- για την εξόντωση τα δίνει πάρα πολύ
κά στην ανθρώπινη φύση. Η ανθρώ- ωραία ο Θουκυδίδης, καθώς στην
πινη φύση για τον Θουκυδίδη έχει αρχή οι Αθηναίοι παίρνουν απόφαση
τρία χαρακτηριστικά: την επιδίωξη να τους εξοντώσουν όλους και μετά το
της τιμής, την επιδίωξη του συμ- ξανασκέφτονται, αλλάζουν γνώμη και
φέροντος και το "αντίπαλον δέος", σκοτώνουν μόνο χίλιους. Ο μεν Κλέ-
τον φόβο του αντιπάλου. Με κίνη- ων λέει ότι «τους σκοτώνουμε όλους,
τρο λοιπόν αυτά τα τρία στοιχεία, διότι αυτό είναι παραδειγματισμός,
ένας άνθρωπος αλλά και μία πόλη, για να μην σηκώσει κανείς κεφάλι
όπως η Αθήνα, δεν επικαλείται και στο μέλλον», ο δε Διόδοτος, που επι-
δεν καθορίζει τη συμπεριφορά της κρατεί στο τέλος, λέει ότι «η επιείκεια
ούτε από την έννοια της δικαιοσύ- εδώ, αν δεν τους σκοτώσουμε όλους,
νης, ούτε από τα ανθρώπινα δικαι- είναι προς το συμφέρον μας: έτσι δεν
ώματα, ούτε από το τι πιστεύουν οι θα φύγουν οι υπόλοιποι». Επιείκεια
άνθρωποι για το δίκαιο, κλπ, αλλά λοιπόν γιατί μας συμφέρει, γιατί θα
απλώς από το "συμφέρον", από το μείνουν οι υπόλοιποι στην αθηναϊκή
"φόβο του αντιπάλου" και τη "δόξα" συμμαχία να μας υπηρετούν, όχι για
(γνώμη). ανθρωπιστικούς ή άλλους λόγους.
