Page 87 - mag_43

Τι πρόοδος! Τον Μεσαίωνα θα με καίγανε στην πυρά.

Τώρα, καίνε στην πυρά τα βιβλία μου

Ζίγκμουντ Φρόυντ

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ
FRIEDRICH NIETZSCHE
Εκδόσεις PRINTA
To γυμνάσιο έχει παραμελήσει ώς τώρα το αντικείμενο
με την απόλυτη προτεραιότητα: τη μητρική γλώσσα. Έτσι
όμως του λείπει το φυσικό γόνιμο έδαφος για όλες τις
παραπέρα παιδευτικές προσπάθειες. Γιατί μόνο στη βάση
μιας αυστηρής καλλιέργειας της γλώσσας δυναμώνει η
σωστή αίσθηση για τη μεγαλοσύνη των κλασικών μας.
Οι διαλέξεις του Νίτσε για την παιδεία, γραμμένες το 1872
στη Βασιλεία, είναι τα πιο σημαντικά –και πιο συναρπα-
στικά– κείμενα της νεότερης θεωρίας για την παιδεία. Σ’
αυτές ο νεαρός, τότε, καθηγητής της κλασικής φιλολο-
γίας θέτει με τον πιο άμεσο και ριζικό τρόπο θεμελιώδη
ζητήματα της παιδείας, της γλώσσας, της πνευματικής καλλιέργειας γενικότερα.

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΑΡΝΗΤΙΚΟΥ ΜΕΓΕΘΟΥΣ
ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
IMMANUEL KANT 87
Εκδόσεις PRINTA

Το δοκίμιο αυτό δημοσιεύθηκε το 1763 και ανήκει στα
έργα της δεύτερης φάσης της προκριτικής περιόδου
(1762-1769), στην οποία ο Καντ απομακρύνεται βαθμι-
αία από τον δογματικό ορθολογισμό, αναπτύσσοντας τις
θεμελιώδεις έννοιες της μελλοντικής του Κριτικής.Προ-
σφεύγοντας στη μαθηματική έννοια του αρνητικού με-
γέθους, ο Καντ θα ορίσει την πραγματική αντίθεση (κατ’
αντιδιαστολή προς τη λογική αντίφαση) ως μια σχέση
εναντίωσης, στην οποία τα αντίθετα κατηγορήματα (που
πρέπει να ανήκουν στο ίδιο υποκείμενο, έτσι ώστε να
αίρουν τις συνέπειες αλλήλων) δεν αντιφάσκουν μεταξύ
τους, είναι αμφότερα καταφατικά, και αποτελούν ισάριθμους θετικούς προσδιο-
ρισμούς. Ο χαρακτηρισμός, επομένως, «αρνητικά μεγέθη» είναι μια συμβατική
ονομασία, η οποία δεν δηλώνει «κατ’ ουδένα τρόπο ένα ιδιαίτερο είδος πραγ-
μάτων ως προς την εσωτερική τους φύση». Τα αρνητικά μεγέθη δεν αποτελούν
αρνήσεις μεγεθών, αλλά «κάτι το πραγματικά θετικό καθ’ εαυτό» που αντιτίθεται
απλώς σε ένα άλλο θετικό μέγεθος, ως κάτι το καταφατικό.Επεκτείνοντας την
εφαρμογή αυτής της έννοιας στα αντικείμενα της θεωρητικής και της πρακτικής
φιλοσοφίας, ο Kant θα αναζητήσει την εξήγηση του φαινομένου της ύπαρξης
εκτός του πεδίου των λογικών σχέσεων, εισάγοντας την έννοια του πραγμα-
τικού λόγου, ο οποίος δεν υπόκειται στον κανόνα της ταυτότητας και την αρχή
της αντίφασης.Επιτείνοντας συστηματικά την αντίθεση ανάμεσα στη λογική και
την ύπαρξη, ο Kant θα προετοιμάσει μεθοδικά το συμπέρασμα του Δοκιμίου
του: την αμφισβήτηση της κατηγορίας της αιτιότητας και της παντοδυναμίας της
αρχής της αντίφασης.