Page 42 - Magazine 87
P. 42
,
υΓεΙΑ ΨυΧοΛοΓΙΑ
το μαύρο πρόβατο κι
ο αποδιοπομπαίος τράγος
την ομοιότητα των άλλων μελών. τράγου.
Το σίγουρο είναι πως το μαύρο πρό- Όμως, το μαύρο πρόβατο χαρακτη-
βατο ενοχλεί. Κι όπως λέει ο Marques ρίζεται επίσης από την αδυναμία της
(1990) που έχει ασχοληθεί εκτενώς με θέσης του. Η αδυναμία αυτή μπορεί
την έρευνα του συσκεκριμένου θέμα- να είναι αντικειμενική ή υποκειμενική.
τος, ενοχλεί περισσότερο κάποιος που Συνήθως είναι το δεύτερο. Είναι ένας
ανήκει στην ομάδα μας παρά κάποιος δυσάρεστος ρόλος που φτιάχνεται από
που ανήκει σε άλλη ομάδα. τη διαπροσωπική επαφή. Τόσο ο άλλος
πιστοποιεί αυτή τη δυσάρεστη διάκρι-
To μαύρο πρόβατο προκαλεί μεγάλη
ανησυχία στην ομάδα καθώς η ύπαρ- ση του υποκειμένου, αλλά, κυρίως,
ξή του θίγει θέματα συλλογικής ταυτό- είναι απαραίτητη και η συναίνεση του
τητας. Στην πραγματικότητα, το μαύρο ίδιου.
πρόβατο εμφανίζεται όταν η ομάδα Κι αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό. Η
δείχνει την προτίμησή της προς κάποια αδυναμία του υποκειμένου μπορεί να
μέλη, ενώ ταυτόχρονα εκφράζει την σχετίζεται με συναισθήματα ενοχής
42 δυσαρέσκειά της προς άλλα. Ο ρόλος και ντροπής ή μειονεξίας που το ίδιο
αυτός δηλαδή χαρακτηρίζεται από μία αισθάνεται. Τα αισθήματα μειονεξίας
πόλωση ανάμεσα στα «καλά» μέλη και του μπορεί να μην γίνονται πάντα εύ-
το «κακό» μέλος. κολα αντιληπτά και να δίνει ακριβώς
την αντίθετη εντύπωση, ως κάποιος
που είναι αλλαζόνας, σνομπ ή αδιά-
Πώς όμως δημιουργείται φορος προς τα άλλα μέλη. Το σίγουρο
αυτή η θέση; είναι πάντως πως αν δεν υπάρχει αυτή
η συναίνεση τότε σπάνια θα αποδεχτεί
Φαίνεται ότι το μαύρο πρόβατο αναδει- αυτόν το ρόλο.
κνύεται κυρίως από τη μη συμμόρφω-
σή του στους κοινωνικούς κανόνες της Στη συνέχεια μία ολόκληρη σειρά στε-
ομάδας (νόρμες). Έτσι το «μαύρο» φαί- ρεοτύπων δημιουργούνται γύρω από
νεται να στιγματίζει το μέλος το οποίο το μαύρο πρόβατο έτσι ώστε πλέον
παραβιάζει τους κανόνες και έτσι γίνε- χάνει κάθε δύναμη επιρροής απέναντι
ται διακριτό και εξαιρετικά ορατό από στο περιβάλλον του.
τους άλλους. Αν δεν υπάρξει συμμόρ- Αυτό συμβαίνει γιατί τα στερεότυπα
φωσή του στον ενδοομαδικό κανονι- μας τυφλώνουν. Όταν για παράδειγ-
σμό τότε κινδυνεύει να αποβληθεί από μα χαρακτηρίσουμε κάποιον τεμπέλη,
την ομάδα και τότε μπαίνει στον (πολύ αλήτη, κλέφτη, τρελό κ.ο.κ. παύουμε
κοντινό) ρόλο του αποδιοπομπαίου να ακούμε το περιεχόμενο του λόγου
