Page 21 - mag_69
P. 21
του Γεράσιμου Γεωργάτου
θρησκευτικές δοξασίες. κάδα με τον Δία στην κορυφή αλλά
Γι' αυτό ίσως πρέπει να αναφερ- η ισχύς και η θέση των υπολοίπων
θούμε σε ορισμένα από τα χαρα- στην ιεραρχία εναλλασσόταν. Άλ-
κτηριστικά της θρησκείας και τα λοτε μπορεί να πρωταγωνιστούσε
πιστεύω των αρχαίων Ελλήνων ο Ποσειδώνας, άλλοτε ο Ήφαι-
που μας διαφεύγουν, κυρίως γιατί στος, άλλοτε η Αθηνά, ο Ερμής,
είμαστε επηρεασμένοι από τις ση- κλπ, ανάλογα με την αποστολή που
μερινές μονοθεϊστικές θρησκείες. τους ανέθετε ο Δίας και ανάλογα
Με βάση τα κριτήρια του χριστια- με το μύθο.
νισμού, του μωαμεθανισμού ή του Ταυτοχρόνως είχαν μεγάλη άνεση
ιουδαϊσμού, θα λέγαμε ότι οι αρ- να ενσωματώνουν ξένες θεότητες
χαίοι Έλληνες δεν είχαν θρησκεία. και να τις προσαρμόζουν στο δικό
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πίστευ- τους πολιτισμικό πλαίσιο. Για παρά-
αν σε κάτι ή ότι δεν είχαν τελετές. δειγμα, στα ελληνιστικά χρόνια, η
Και σε θεούς πίστευαν και τελετές πιο δημοφιλής θεότητα στην Ελλά-
πραγματοποιούσαν. Αυτό που δεν δα ήταν η Ίσιδα, που είχε εισαχθεί
υπήρχε, που απουσίαζε ολοσχερώς από την Αίγυπτο και συγκέντρωνε 21
ήταν το δόγμα. Η μεγάλη διαφορά στους ναούς της τους περισσότε-
δηλαδή της αρχαίας θρησκευτικό- ρους πιστούς. Οι μόνες θρησκευ-
τητας από τις νεότερες μονοθεϊ- τικές διώξεις που γνωρίζουμε κατά
στικές θρησκείες είναι ότι σ' αυτές την αρχαιότητα είναι του Σωκράτη
υπάρχει ένα ιερό βιβλίο που συνο- και κάποια τέτοια φήμη υπάρχει και
ψίζει ένα δόγμα και μια ιεραρχία. για τον Πρωταγόρα. Οι κατηγορί-
Υπάρχει επιπλέον και ένα ιερατείο ες όμως ήταν κυρίως για ασέβεια,
που ερμηνεύει αυτό το ιερό βιβλίο, όπως π.χ η εξορία του Αλκιβιάδη
το συμπληρώνει, το εξηγεί και το που έκοψε τις κεφαλές των Ερμών,
διδάσκει. και όχι για την αμφισβήτηση κά-
Και τα δύο αυτά στοιχεία – το δόγ- ποιου δόγματος, όπως συνέβαινε
μα με το ιερό βιβλίο και το ιερα- με τις καταδίκες των αιρετικών το
τείο - απουσιάζουν από την αρχαία Μεσαίωνα.
ελληνική θρησκεία. Ούτε ισχυρό Τελετές βεβαίως υπήρχαν. Με βάση
ιερατείο υπήρχε στην αρχαία Ελλά- αυτές οι αρχαίοι Έλληνες καθόρι-
δα, ούτε κάποιο δόγμα. Ακόμα και ζαν την καθημερινή τους ζωή, ίσως
το γνωστό μας δωδεκάθεο ήταν μάλιστα με πιο συγκεκριμένο και
ελαστικό και ως προς το πλήθος πιο σταθερό τρόπο απ` ότι εμείς.
των θεών και ως προς την ιεραρ- Μας φαίνεται κάπως παράδοξο,
χία τους. Υπήρχε η βασική δωδε- αλλά στη δημοκρατική στην Αθήνα
