Page 38 - mag_72
P. 38
ΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΗΣΟΥμε…
Η υπέρβΑσΗ
τΗσ έμπέίρίΑσ
κΑί Η ένοτΗτΑ
των Αντίθέτων
Το πιο γνωστό από τα αποφθέγ- πλευρά. Το ποτάμι φαίνεται να
ματα του Ηράκλειτου, «τα πάντα είναι το ίδιο για τα εμπειρικά μας
ρει», φαίνεται ότι δεν το είπε ποτέ δεδομένα, αλλά τα νερά του είναι
ο ίδιος. Ή αν το είπε, δεν μας έχει κάθε στιγμή διαφορετικά. Άρα, η
διασωθεί σε κάποιο απόσπασμά ταυτότητα του ποταμού και η ετε-
38 του. Η πληροφορία προέρχεται ρότητα των υδάτων συνυπάρχουν.
από τον Πλάτωνα, ο οποίος στον Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ηρά-
Κρατύλο (402α) γράφει ότι «κά- κλειτος είναι ο φιλόσοφος της
που ο Ηράκλειτος δηλώνει ότι τα αλλαγής. Οι έννοιες, οι λέξεις με
πάντα χωρεί και ουδέν μένει και τις οποίες προσεγγίζει την αλλα-
παρομοιάζοντας τα υπάρχοντα γή, (ο πόλεμος, η έρις, η φωτιά),
πράγματα με τη ροή ενός ποταμού χρησιμοποιούνται με συμβολικό
λέει ότι δεν μπορείς να μπεις στο τρόπο. Ο Ηράκλειτος, αν και προ-
ίδιο ποτάμι δυο φορές». Αυτό εί- σωκρατικός, δεν είναι φυσικός
ναι όντως απόσπασμα του Ηρά- φιλόσοφος, όπως συχνά τον πα-
κλειτου, (ποταμῷι γὰρ οὐκ ἔστιν ρουσιάσουν. Η φωτιά δεν είναι
ἐμβῆναι δὶς τῷι αὐτῷι). Όμως αυτό γι` αυτόν μια φυσική δύναμη. Δεν
που μάλλον θέλει να μας πει δεν αποτελεί ενιαία ερμηνευτική αρχή
είναι απλώς ότι “τα πάντα ρει”, των όντων, όπως είδαμε ότι ήταν
ότι τα πάντα αλλάζουν. Μάλλον το νερό για τον Θαλή ή το άπειρο
θέλει επιπλέον να μας επισημάνει και ο αέρας για τον Αναξίμανδρο
ότι δεν υπάρχει μία μονοσήμαντη και τον Αναξιμένη. Δεν φαίνεται
ανάγνωση των πραγμάτων, δεν να τον ενδιαφέρει η εξήγηση των
υπάρχει μόνο ό,τι γίνεται αντιλη- φυσικών φαινομένων. Μιλάει και
πτό με τις αισθήσεις, αλλά υπάρ- για τη φύση, αλλά μιλάει και αρκε-
χει και μια άλλη αντίθετη ή κρυφή τά και κυρίως για τον άνθρωπο. Η
