Page 16 - mag_99
P. 16
Ας φιλοςοφήςουμε…
μια ΗθικΗ βαςιςμένΗ
ςτΗν έμπέιρια
Με μια έννοια, το ίδιο καθορίζει και το άλλο. Με αυτή την έννοια βρίσκε-
την ηθική του Αριστοτέλη, όπου εί- ται στον αντίποδα του Πλάτωνα και
ναι πολύ μεγάλη η απόστασή του από στην πλατωνική αξίωση για τον «φι-
16
τον Πλάτωνα. Η ηθική του Αριστοτέ- λόσοφο βασιλιά», που είναι και ο πυ-
λη είναι μια ηθική αρκετά εύκαμπτη, ρήνας του πολιτικού ουτοπισμού του
χωρίς γενικές και απόλυτες αρχές Πλάτωνα.
και γι’ αυτό διατήρησε μια επικαιρό- Η βασική αρετή για τον Αριστοτέλη
τητα ακόμα και σήμερα. Ενώ δηλαδή είναι η «φρόνηση». Την ονομάζει «δι-
ο Πλάτωνας ενοποιεί στην ουσία την ανοητική αρετή» και τη διακρίνει από
αρετή με τη σοφία - ο σοφός για τον τις ηθικές αρετές. Διανοητική αρετή
Πλάτωνα είναι και ενάρετος εξ ορι- δεν είναι αντίφαση όρων. Είναι αρε-
σμού - ο Αριστοτέλης θα αντιμετωπί- τή του διανοητικού μέρους του κάθε
σει μια τέτοια ταύτιση με σαρκασμό. ανθρώπου, την οποία θέτει στο επί-
Λέει π.χ για τον Εμπεδοκλή: «ο Εμπε- κεντρο της ηθικής του και προσπαθεί
δοκλής μπορεί να είναι καλός φιλό- να την ορίσει. «Φρόνηση», λέει ο Αρι-
σοφος αφού είπε αυτά που είπε. Από στοτέλης «είναι μια έξις». Η «έξις» εί-
πού όμως αντλεί την πιθανότητα να ναι δυσμετάφραστος όρος. Σημαίνει
είναι και καλός κυβερνήτης μιας πό- περίπου σταθερή συνήθεια και στα-
λεως, να είναι φρόνιμος δηλαδή άν- θερή συμπεριφορά, όχι πάντως απλή
θρωπος; μόνο από το γεγονός της συνήθεια.
σοφίας του;» Θεωρεί δηλαδή αυτο- Ένα βασικό χαρακτηριστικό της «φρό-
νόητη τη διάκριση μεταξύ σοφού και νησης» είναι ότι ακολουθεί τον ορθό
κυβερνήτη. Το ένα δεν συνεπάγεται λόγο και είναι προσανατολισμένη
