Page 34 - mag_123
P. 34
EΠΙΚΑΙΡΟΤΉΤΑ
Ο ηθικός πανικός
στην Αριστερά και τη Δεξιά
ΜΕ ΑΦΟΡΜΉ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ
ΤΟΥ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΥ
ρά δεν μπορεί να δεχτεί τη φθο- και η κυβέρνηση της Νέας Δημο-
ρά, έτσι και η Δεξιά δυσκολεύεται κρατίας υπό τον Κυριάκο Μητσο-
να αποδεχτεί την πολυπλοκότητα τάκη, θέλοντας να αποδείξει ότι ο
ενός καλλιτέχνη που δεν χωρά Σαββόπουλος «ανήκει σε όλους»,
σε ιδεολογικά κουτιά. Και οι δύο προσπάθησε να τον αγιοποιήσει
πλευρές, με διαφορετικό τρόπο, πλήρως, να αποσιωπήσει τις σα-
αντιμετώπισαν τον Σαββόπουλο τιρικές και πολιτικά επικίνδυνες
ως πρόκληση για τις βεβαιότητές πτυχές του έργου του. Να μετα-
τους. τρέψει τον καλλιτέχνη που ειρω-
Αξίζει να σημειωθεί σε αυτό το ση- νεύτηκε την εξουσία σε εθνικό
μείο, ότι ο όρος «ηθικός πανικός» ποιητή, τον νέο που τραγουδούσε
καθιερώθηκε στη δεκαετία του τη ρήξη σε ώριμο ερμηνευτή της
1970 από τον κοινωνιολόγο Stanley ενότητας. Εδώ, δεν μπορούμε να
Cohen, στο βιβλίο του Folk Devils αγνοήσουμε τη συμβολή του ίδιου
and Moral Panics. Ο Cohen μελέ- του Σαββόπουλου στη συγκεκριμέ-
34 τησε πώς τα μέσα ενημέρωσης, οι νη κατεύθυνση. Στην πραγματικό-
πολιτικοί και η κοινή γνώμη αντι- τητα, όμως, αυτή η προσπάθεια
δρούν υπερβολικά και συχνά υστε- είναι ο δικός της ηθικός πανικός: ο
ρικά απέναντι σε ένα γεγονός ή μια φόβος μήπως χαθεί η βεβαιότητα
κοινωνική ομάδα, θεωρώντας ότι ενός σταθερού εθνικού αφηγήμα-
απειλεί τις κυρίαρχες ηθικές αξίες τος. Η Δεξιά δεν μπορεί να αντέξει
ή τη δημόσια τάξη. Με απλά λόγια, έναν δημιουργό αμφίσημο, που
ηθικός πανικός είναι η μαζική, δυ- αλλάζει, που διαψεύδει, που δεν
σανάλογη αντίδραση σε κάτι που εντάσσεται εύκολα στα όρια του
βιώνεται ως απειλή για την ηθική «καθαρού» πατριωτισμού. Έτσι
τάξη, ακόμη κι αν η απειλή αυτή επιλέγει την επιλεκτική αμνησία,
είναι υπερβολική ή φαντασιακή. υιοθετώντας τον Σαββόπουλο
Είναι ένα κοινωνικό αντανακλαστι- που την εξυπηρετεί και ξεχνώντας
κό που αποκαλύπτει περισσότερο εκείνον που κάποτε τη σατίρισε.
τι φοβάται μια κοινωνία παρά τι Ο ηθικός πανικός, είτε αριστερός
πραγματικά συμβαίνει. είτε δεξιός, είναι πάντα μια πράξη
Κι αν στην Αριστερά ο πανικός άμυνας απέναντι στο ασυμβίβα-
εκδηλώθηκε με ενοχή και εσω- στο της πραγματικότητας. Η Αρι-
στρέφεια, στη Δεξιά εκδηλώθηκε στερά πανικοβλήθηκε γιατί είδε
με υπερβολική ταύτιση. Η Δεξιά, στον Σαββόπουλο την προδομένη
