Page 23 - mag_118
P. 23
του Μαυροειδή Μαυροειδόπουλου
ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑ:
η αρχαία τέχνη
ως αντικατοπτρισμός της πολιτικής σκέψης
Μακεδονίας Κάσσανδρου, νόμο ο δα θα εξαρτήθηκε προφανώς η καλ-
οποίος όριζε ότι η εκφορά του νε- λιτεχνική άνθηση της εποχής τους,
κρού, δηλαδή η μεταφορά του στο αφού ως σπόνσορες της μνημειακής
νεκροταφείο, έπρεπε να τελείται τέχνης θα αποτελούσαν τους βασι-
πριν την αυγή και πως μόνο μια μικρή κούς χρηματοδότες των εκφάνσεών
στήλη (columella), όχι ψηλότερη από της. Αντιθέτως, στα τέλη της κλασι-
τρεις πήχεις, ή μια τράπεζα (mensa) κής εποχής, επί Δημητρίου του Φα-
ή μια λεκάνη (labellum) μπορούσε ληρέως, όπως πραγματεύονται σε
να στηθεί ως ταφικό σήμα. Ο Κικέ- μια μελέτη τους οι Nielsen και συν.
ρων προσθέτει ότι ο Δημήτριος ει- (1989) στόχο δεν αποτέλεσαν ειδι-
σήγαγε ποινή για την παράβαση του κά οι πλούσιοι πολίτες αλλά η ίδια η
νόμου, μάλιστα έθεσε επικεφαλής συνήθεια της ακριβής ανάθεσης εν
έναν ειδικό δικαστή για να ελέγξει γένει. Στηρίζουν την άποψή τους στη
την επιβολή του. Η επιστημονική κοι- διαπίστωση ότι επιτύμβιες στήλες
νότητα έχει σχολιάσει την απόφαση στήνονταν στους τάφους όχι μόνο
αυτή και έχει διατυπώσει ακόμα και από ελεύθερους πολίτες αλλά και
ότι σκοπός του νομοθετήματος ήταν από μετοίκους και δούλους, αν και
«να σώσει τους πολίτες της μεσαίας την πρωτοκαθεδρία στην παραγγε- 23
τάξης από την αυτοκαταστροφή». Ο λία τους θα είχαν ασφαλώς οι εύπο-
βαθμός επιβολής του μέτρου μπορεί ροι. Βεβαίως, δεν θα είχε ο καθένας
να διαπιστωθεί από το γεγονός ότι τη δυνατότητα να καταβάλει ένα με-
οι αττικές επιτύμβιες στήλες έπαψαν γάλο ποσό για ένα ακριβό επιτύμβιο
απότομα στους χρόνους αυτούς. Επί- ανάγλυφο, ωστόσο κάτι ταπεινότερο
σης από το γεγονός ότι όσες έχουν μπορούσε να ξεκινά από μια αρκε-
έρθει στο φως τιμούσαν τη μνήμη τά χαμηλή τιμή. Συγκεκριμένα, ένας
ξένων κι όχι Αθηναίων πολιτών, ίσως τάφος με μια απλή επιτύμβια στή-
διότι στην περίπτωσή τους το μέτρο λη που θα ανέγραφε το όνομα του
εφαρμόστηκε λιγότερο αυστηρά. θανόντος, θα μπορούσε να κοστίζει
Η αναφορά στην προστασία της με- λιγότερες από 20 δραχμές, ενώ ένα
σαίας τάξης αποτελεί προφανώς δι- μικρό τυποποιημένο ανάγλυφο δεν
αφορετικό κίνητρο για τη συγκεκρι- θα αγοραζόταν με περισσότερες από
μένη απαγόρευση σε σύγκριση με δέκα. Το σύνολο της δαπάνης ήταν
αυτές που έλαβαν χώρα στους αρχα- αντίστοιχο με τα ημερομίσθια ενός
ϊκούς χρόνους, σκοπός των οποίων μήνα, που συνήθως υπολογίζονται
ήταν η παύση των εκδηλώσεων πο- στη μία δραχμή ημερησίως. Αυτό
λυτέλειας και, γιατί όχι, η αποδυνά- ήταν ένα ελάχιστο κόστος, αφού οι
μωση των ευπόρων αριστοκρατών. τιμές των πολυτελέστερων παραγ-
Από τη συγκεκριμένη κοινωνική ομά- γελιών μπορούσαν να αγγίζουν δε-
