Page 22 - mag_115
P. 22
ΒΙΒΛΙΟΠΡΟΤΑΣΕΙΣ «Οι άνθρωποι που αγαπάνε τα βιβλία
δεν έχουν πολλές ανάγκες και,
IMMANOUEL KANT κυρίως, δεν έχουν ηλίθιες ανάγκες.»
ΦΥΣΙΚΗ ΜΟΝΑΔΟΛΟΓΙΑ Βασίλης Ραφαηλίδης
Εκδόσεις ΡΟΕΣ
Η σύντομη μεν, όμως πολύ σημαντική παρά ταύτα πραγματεία του
Καντ με τον πλήρη τίτλο Φυσική μοναδολογία: Η σε συνδυ-
ασμό με τη γεωμετρία χρήση της μεταφυσικής στη φυσι-
κή φιλοσοφία, ένα πρώτο δείγμα της οποίας περιλαμβάνει
τη φυσική μοναδολογία συντάχθηκε το 1756. Συγκαταλέγεται
επομένως στα καλούμενα «προκριτικά» συγγράμματα του μεγάλου
Γερμανού φιλοσόφου, σ’ εκείνα δηλαδή που γράφτηκαν πριν την Κριτική του καθαρού
Λόγου, το μνημειώδες αυτό έργο-τομή για όλη τη φιλοσοφία των Νεοτέρων Χρόνων.
Ο Καντ διερευνά εδώ το κρίσιμο και δυσχερές ερώτημα του πώς μπορούν να είναι συμ-
βατές μεταξύ τους οι αντιλήψεις της μεταφυσικής και της μαθηματικής φυσικής σχετικά με
τη σύσταση και τη διαιρετότητα της ύλης και του χώρου, το πώς δηλαδή είναι δυνατόν MARTIN HEIDEGGER
τα μεν υλικά σώματα να συγκροτούνται από απλά και αδιαίρετα μέρη (τις «μονάδες»), ο Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
δε χώρος να είναι απείρως διαιρετός. Η λύση που προτείνει βασίζεται σε μια πρωτότυπη Εκδόσεις ΡΟΕΣ
δυναμική θεωρία για τις μονάδες, σύμφωνα με την οποία η κάθε μονάδα καταλαμβάνει
ορισμένο χώρο χάρη στη σφαίρα εντός της οποίας δρουν οι δυνάμεις της (η έλξη και η Το βιβλίο αυτό του μεγάλου Γερμανού φιλοσόφου περιλαμβάνει δύο κείμενα, μία σύ-
22 άπωση), χωρίς άρα έτσι να χάνει την απλότητά της. ντομη διάλεξη και μία εκτενέστερη πραγματεία, που συντάχθηκαν το 1924. Πρόκειται 23
για τα πρώτα κείμενα στα οποία παρουσιάζεται το φιλοσοφικό πρόγραμμα του Είναι
MARTIN HEIDEGGER και χρόνος (1927), ενός έργου που σημάδεψε την πορεία της φιλοσοφικής σκέψης
ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟ στον 20ό αιώνα. Η διάλεξη εκθέτει εν τάχει τις βασικές θέσεις του φιλοσοφικού προ-
Εκδόσεις ΡΟΕΣ γράμματος, ενώ η πραγματεία προσφέρει μια συνοπτική αλλά και ολοκληρωμένη πα-
Πώς να ξαναδώσουμε νόημα στην λέξη «ανθρωπισμός»; Σ’ αυτό ρουσίαση των περισσότερων από τις αναλύσεις τού Είναι και χρόνος.
το ερώτημα –διατυπωμένο από τον φιλόσοφο J. Beaufret– απαντά Κεντρικό στοιχείο των δύο κειμένων συνιστά η ιδέα ότι η φιλοσοφία πρέπει να προβεί
ο Heidegger στην πραγματεία του Επιστολή για τον ανθρωπι- σε μια φαινομενολογική ερμηνεία της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο Χάιντεγκερ υποβάλλει
σμό (1946), εκθέτοντας ταυτόχρονα, με την αφορμή αυτή, βασι- έτσι σ’ ενδελεχή εξέταση βασικές παραμέτρους του ανθρώπινου βίου, όπως η καθημε-
κά στοιχεία της φιλοσοφίας του. ρινή τριβή με τα πράγματα και η συνύπαρξη με τους άλλους, η πρωτογενής ανακάλυψη
Η ουσία του ανθρώπου έγκειται στον στοχασμό. Δι’ αυτού πραγ- του κόσμου, η εύρεση του εαυτού μέσα από τις ψυχικές διαθέσεις, η ερμηνεία του κό-
ματώνεται η σχέση του ανθρώπου προς το Είναι και εκφράζεται το ίδιο το Είναι μέσα στην σμου και του ίδιου του βίου, η υποδούλωση στα πράγματα και τις φροντίδες γι’ αυτά,
γλώσσα. Η παραποίηση του στοχασμού σε τεχνικού χαρακτήρα λογισμό και της γλώσσας η αγωνία και η μέριμνα, ο θάνατος και η αποφασιστικότητα, η ιστορικότητα κ.ά. Ως
σε απλό εργαλείο έχει αποκόψει τον άνθρωπο από το Είναι, καθιστώντας τον ανέστιο. Ο βαθύτερη ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης αναδεικνύεται η χρονικότητα, παράγωγο της
άνθρωπος δεν είναι –όπως, χάρη στην τεχνολογία, παρουσιάζεται σήμερα– ο «δεσπότης οποίας αποτελεί ο χρόνος όπως νοείται στη φιλοσοφία και την επιστήμη. Η χρονικότη-
του όντος», αλλά ο «γείτονας και ποιμένας» τού Είναι. Όλες οι μορφές Ουμανισμού μέχρι τα αποδεικνύεται συγχρόνως και ως η αυθεντική βάση της οντολογίας. Οι αναλύσεις
και σήμερα βασίζονται σε μία μεταφυσική ερμηνεία φύσης και ιστορίας και υπερπηδούν αυτές, οι πιο ζωντανές και παραστατικές από τις αντίστοιχες του Είναι και χρόνος,
την πρωταρχική σχέση του ανθρώπου με το Είναι. καταλήγουν στο αίτημα για αποδόμηση της φιλοσοφικής παράδοσης.
Η Επιστολή για τον ανθρωπισμό αποτελεί την πρώτη δημοσίευση στην οποία ο
Heidegger εκθέτει την μετά την «στροφή» φιλοσοφία του, τον στοχασμό δηλ. που ανέπτυ-
ξε, τροποποιώντας την προγενέστερη θέση του, από τις αρχές της δεκαετίας του ’30. Η
πραγματεία αυτή παρέχει την ίσως πιο μεστή και βατή παρουσίαση κεντρικών θέσεων της
ύστερης σκέψης του μεγάλου αυτού φιλοσόφου του 20ού αιώνα.
