Page 17 - mag_80
P. 17
του Γεράσιμου Γεωργάτου
Αριστοφάνης δεν έχει κανένα πρό- Πρωταγόρας ήταν από τα Άβδηρα,
βλημα να ονομάσει και τον ίδιο τον συμπατριώτης του Δημόκριτου, ο
Σωκράτη σοφιστή. Συνεπώς, για Γοργίας από τους Λεοντίνους της
το γενικό κοινό, θα μπορούσαμε Σικελίας, ο Ιππίας από την Ηλεία, ο
να πούμε ότι η λέξη σοφιστής ανα- Θρασύμαχος από την Προποντίδα,
φέρεται σε κάποιον που θεωρείται ο δε Πρόδικος από την Κέα. Αθη-
«περίπου σοφός». ναίος σοφιστής θεωρείται ο Αντι-
Ο Πλάτωνας, ωστόσο, αντιστρέ- φώντας, που είναι μια μυστηριώδης
φει αυτή την εικόνα. Σοφιστής, μορφή, για τον οποίο ο Θουκυδίδης
κατά τον Πλάτωνα, είναι αυτός που αναφέρει ότι έπαιξε και ρόλο στο
αρνείται στην ουσία την αλήθεια, αντιδημοκρατικό πραξικόπημα του
αυτός που δεν έχει σχέση με τη φι- 411π.Χ., και από τον οποίο έχουν
λοσοφία και αντιδιαστέλλει ριζικά σωθεί κάποια σημαντικά κείμενα.
τους σοφιστές με τον Σωκράτη, Κάποιοι θεωρούν και τον Κριτία,
που είναι, για τον Πλάτωνα, ο απο- τον ηγέτη των Τριάντα Τυράννων,
κλειστικός ήρωας της φιλοσοφίας. αν όχι αμιγώς σοφιστή, ότι εντάσ- 17
Η εικόνα αυτή έγινε καθοριστική σεται σ' αυτό το διανοητικό ρεύμα.
στους επόμενους αιώνες και ακό- Ακόμα και ο Ευριπίδης θα μπορού-
μα και σήμερα δεν έχουμε ξεφύγει σε να χαρακτηριστεί σοφιστής με
τουλάχιστον από το ένα σκέλος της. μία έννοια ή και ο Θουκυδίδης που
Συνεχίζουμε και εμείς να θεωρούμε καταγράφει στο έργο του τις δημη-
τους σοφιστές ως κάτι ενιαίο, ως γορίες, τους περίφημους λόγους
ένα φιλοσοφικό ρεύμα. Διαφορο- οι οποίοι είναι γραμμένοι με κάθε
ποιηθήκαμε όμως από τον Πλάτω- ρητορική επιμέλεια, δηλαδή με τους
να και θεωρούμε τους σοφιστές σοφιστικούς τρόπους, όπως μας
ως ένα σημαντικό και όχι αρνητικό τους παραδίδει ο Πλάτωνας.
ρεύμα στην ιστορία της φιλοσοφί- Άρα, αφήνουμε κατά μέρος την αρ-
ας. νητική εικόνα και αντιμετωπίζουμε
Αν πάρουμε τους πιο γνωστούς σο- τους σοφιστές ως ενιαίο ρεύμα,
φιστές, που τους ξέρουμε και πάλι χωρίς διαφοροποίηση του ενός
κατά κύριο λόγο από τους διαλό- σοφιστή από τον άλλο, με αναφο-
γους του Πλάτωνα, θα δούμε ότι ρά στις γενικές απόψεις τους και
σχεδόν όλοι προέρχονταν από την στη διανοητική ατμόσφαιρα που δι-
περιφέρεια του ελληνισμού, όπως αμόρφωσαν στην Αθήνα.
η παλιότερη γενιά των προσω-
κρατικών φυσικών φιλοσόφων. Ο
