Page 49 - mag_71
P. 49
του Γεράσιμου Γεωργάτου
Όταν τους περιγράφουμε επι- ράδοσης, ενώ ο Παρμενίδης, που
γραμματικά, αναφερόμαστε στον είναι πιο αφαιρετικός, απορρίπτει
Ηράκλειτο ως τον φιλόσοφο της τον δρόμο και τη βεβαιότητα της
διαρκούς ροής, της διαρκούς με- εμπειρίας. Στον Παρμενίδη πρω-
ταβολής και στον Παρμενίδη ως τοεμφανίζεται η διάκριση αίσθη-
τον φιλόσοφο της απόλυτης ακι- σης και νόησης, που θα απασχολή-
νησίας. Υπάρχουν όμως και αρ- σει τη μετέπειτα φιλοσοφία. Και οι
κετά κοινά στοιχεία. Το πρώτο δυο, λοιπόν, τοποθετούνται απέ-
και πιο εμφανές είναι ότι πρόκει- ναντι στο πλήθος. Δεν προσπα-
ται για σύγχρονους. Δεν ξέρουμε θούν να κερδίσουν με το μέρος
ποιος προηγείται και ποιος έπεται. τους αναγνώστες ή ακροατές. Πε-
Τοποθετούνται και οι δύο χρονικά ρισσότερο προσπαθούν να τους
στις αρχές του 5ου αιώνα, αλλά κεντρίσουν για να απαλλαγούν
χωροταξικά σε διαφορετικά μέρη από βεβαιότητες και πεποιθήσεις
του κόσμου. Στην Έφεσο της Ιω- του κοινού νου, από αντιλήψεις
νίας ο Ηράκλειτος, στην Ελέα της της εποχής τους και να λειτουργή-
νότιας Ιταλίας ο Παρμενίδης. Το σουν καθαρτικά ως προς τον εαυ- 49
πιο πιθανό λοιπόν είναι ότι δεν τό τους, ώστε να προετοιμαστούν
είχαν έλθει ποτέ σε άμεση επαφή για να συλλάβουν έναν δύσκολο
μεταξύ τους. Εφόσον όμως γρά- και καινοτόμο λόγο που δεν έχει
φουν την ίδια εποχή και ο ένας καμιά σχέση με αυτά που γνώρι-
έχει πίσω του την ιωνική παράδο- ζαν ως τώρα.
ση, ενώ ο άλλος την πυθαγόρεια,
φαίνεται λογικό να έχουν επηρε- Η κατανόηση του Ηράκλειτου και
αστεί αντίστοιχα από αυτά που του Παρμενίδη δεν είναι εύκολη
προηγήθηκαν. υπόθεση, ακόμα και για τον ση-
Άλλο κοινό χαρακτηριστικό τους μερινό υποψιασμένο αναγνώστη.
φαίνεται να είναι μια απόσταση Πρόκειται για δύο φιλοσόφους
που διατηρούν και οι δύο απένα- της προσωκρατικής εποχής που
ντι στο πλήθος. Και ο ένας και ο συνεχίζουν να μας απασχολούν.
άλλος μιλάνε με έναν λόγο δογ- Ο Ηράκλειτος μάλιστα είναι αυτός
ματικό, με μια μορφή αποκάλυ- που διαβάζεται περισσότερο από
ψης της αλήθειας, η οποία για να όλους τους προσωκρατικούς φι-
γίνει κατανοητή προϋποθέτει την λοσόφους, ακόμα και σήμερα. Ο
απαλλαγή των ανθρώπων από τις δε Παρμενίδης υπήρξε από τις κα-
προκαταλήψεις τους. Ο Ηράκλει- θοριστικές μορφές για την μετέ-
τος βάλλει ευθέως κατά της πα- πειτα πορεία της φιλοσοφίας. Συ-
