Page 17 - mag_96N
P. 17
του Γεράσιμου Γεωργάτου
οποία μεταδίδει τις κινήσεις της στο την εξώτατη σφαίρα, που να την κι-
εσωτερικό, στους πλανήτες και στη νεί χωρίς το ίδιο να κινείται. Περί-
συνέχεια στον ήλιο. Ο ήλιος μεταδί- που δια της απαγωγής σε άτοπο. Δι-
δει τις κινήσεις του στη Γη και ούτω ότι αν αυτό που κινούσε τη σφαίρα
καθεξής. των απλανών κινούνταν και το ίδιο,
Λογικά λοιπόν, τίθεται κάποια στιγ- λογικά τίθεται το ερώτημα, ποιος
μή το ερώτημα, ποιος κινεί την εξώ- κινεί αυτό το κινούμενο ποιητικό αί-
τατη σφαίρα; Ή, με αριστοτελική τιο. Και μετά πάλι το ίδιο, επ’ άπει-
ορολογία, ποιο είναι το ποιητικό ρον. Όμως «ανάγκη στήναι», λέει ο
αίτιο της κίνησης της εξωτερικής Αριστοτέλης. Πρέπει κάπου να στα-
σφαίρας του ουρανού; Θα μπορού- ματήσουμε και να δεχτούμε ότι το
σε να απαντήσει ότι αυτή η κίνηση, πρώτο κινούν θα είναι ακίνητο.
όπως η κίνηση γενικώς στο σύμπαν, Έτσι, λοιπόν, εισάγεται στη φυσική
δε χρειάζεται εξήγηση. Όπως έκα- του Αριστοτέλη μια αρχή κίνησης
ναν οι προσωκρατικοί που θεωρού- του παντός που ονομάζεται «πρώ-
σαν την κίνηση αιώνια και σύμφυτη τον κινούν ακίνητον». Αυτή λοιπόν 17
με την ύλη. Έτσι ήταν, έτσι είναι και την αρχή ο Αριστοτέλης, στα «Μετά
έτσι θα είναι. Η σφαίρα των απλα- τα Φυσικά», την ονομάζει «θεό» και
νών είναι αυτοκινούμενο ον. της δίνει κάποια γνωρίσματα των
Η αυτοκίνηση είναι μια έννοια που αρχαιοελληνικών θεοτήτων. Όπως
είχε εισάγει ο Πλάτωνας επιχειρώ- ότι είναι αυτάρκης, ευτυχής, αντι-
ντας με αυτόν τον τρόπο να προ- κείμενο έρωτος και επιθυμίας, ότι
σεγγίσει τα έμβια όντα. Τα έμβια ζει, ότι είναι «καθαρή νόηση» - «νό-
όντα επειδή έχουν ψυχή αυτοκινού- ησις νοήσεως» όπως την αποκαλεί ο
νται, ενώ τα άψυχα πρέπει να τα κι- ίδιος - πράγματα που δεν επιχειρεί
νήσει κάποιος. Και επειδή για τους να τα αποδείξει στο κείμενό του με
αρχαίους ο ουρανός ήταν έμψυχος τη συνεκτική λογική που συνήθως
-και για τον Αριστοτέλη και για τον τον διακρίνει.
Πλάτωνα- θα μπορούσε κανείς να Όμως τα στοιχεία αυτά του αριστο-
θεωρήσει ότι η τελική σφαίρα των τελικού έργου έκαναν οικεία και
απλανών αστέρων, το εξώτατο προσιτή τη σκέψη του αργότερα σε
όριο του παντός, κινείται από μόνη θεοκρατικούς πολιτισμούς. Αν δεν
της. είχε αυτές τις δύο τρεις σελίδες στα
Αυτή όμως η απάντηση δεν ικανο- «Μετά τα Φυσικά», όπου ονομάζει
ποιεί τον Αριστοτέλη και αναζητά θεό το «πρώτον κινούν ακίνητον»,
ένα εξωτερικό αίτιο ως προς αυτή που καθορίζει την κίνηση των πά-
