Page 12 - mag_82
P. 12
Ας φιλοςοφήςουμε…
Φύσή κΑι Νόμόσ
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η φύσης και υποστηρίζει ότι το αίμα επι-
περίφημη διάκριση που ανέδειξαν βάλλει να ταφεί ο αδερφός της, παρά
οι σοφιστές μεταξύ «φύσις» και «νό- την απαγόρευση του Κρέοντα.
μου». Συχνά καταγράφεται και με Κατ' αναλογία, μπορούμε να φαντα-
τους όρους «φύσει» - «θέσει» (δοτική στούμε ότι εφόσον η Αθήνα είχε ζήσει
πτώση). Νόμος (θέσει), στα αρχαία τόσο σημαντικές πολιτειακές μεταβο-
Ελληνικά, σημαίνει βεβαίως τα κεί- λές μέσα σε έναν αιώνα -από την ολι-
12 μενα της νομοθεσίας, αλλά σημαίνει γαρχία, στην αριστοκρατία, μετά στην
επίσης και οτιδήποτε είναι συμβατικό, τυραννία του Πεισίστρατου και στη συ-
συμφωνημένο και ορισμένο από τους νέχεια στη δημοκρατία- δεν φαίνεται
ανθρώπους που το μοιράζονται ως παράλογο να τεθεί το θέμα: "το πολί-
κοινό συμφωνημένο κανόνα, ως κοι- τευμα που έχουμε σήμερα αντιπροσω-
νή πεποίθηση, το οποίο όμως δεν έχει πεύει κάτι που έχει σχέση με τη φύση
να κάνει, κατ’ ανάγκη, με τη φύση των των ανθρώπων; Είναι πιο συμβατή η
πραγμάτων. δημοκρατία προς την ανθρώπινη φύση,
Το πρόβλημα, λοιπόν αυτό, ανακύπτει απ' ό,τι η βασιλεία ή η τυραννία;" Οι
από πολλές πλευρές της διανοητικής αντιδικίες για το πολιτεύματα, ρητώς ή
ατμόσφαιρας της Αθήνας. Διάσημο αρρήτως, θίγουν τέτοια θέματα.
παράδειγμα της αντίθεσης νόμου – φύ- Κοινός προβληματισμός λοιπόν στην
σης, είναι η Αντιγόνη του Σοφοκλή. H ατμόσφαιρα της εποχής και στα σο-
αντίθεση ανάμεσα στην Αντιγόνη και φιστικά κείμενα που έχουν διασωθεί,
στον Κρέοντα είναι, κατά κάποιο τρό- φαίνεται ότι είναι αυτή η αντίθεση του
πο, η αντίθεση ανάμεσα στον νόμο, νόμου, που είναι μια μορφή λόγου ο
που είναι το κράτος, η εξουσία, η κεί- οποίος περνάει και καταγράφεται στα
μενη νομοθεσία, που την εκπροσωπεί νομοθετικά μας κείμενα, με τη φυσική
ο Κρέοντας, ενώ η Αντιγόνη επικαλεί- πραγματικότητα. Σε αυτό το θέμα δεν
ται νόμους ισχυρότερους από τους νό- υπάρχει μια κοινή στάση των σοφι-
μους των ανθρώπων, τους νόμους της στών, αλλά οι απαντήσεις ποικίλλουν.
