Page 35 - mag_108

«Δεν υπάρχει άλλος τόπος όπως εις την Ελλάδα

διά την οποίαν εγράφησαν τα περισσότερα βιβλία
και όπου διαβάζονται τα ολιγώτερα».

Δημήτριος Καμπούρογλου

SIGMOUND FROYD

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΙΑΣ ΑΥΤΑΠΑΤΗΣ

Εκδόσεις PΟΕΣ

Το βιβλίο αυτό εντάσσεται στην προσπάθεια

που κατέβαλε ο Freud να καταδείξει τη σημασία
των ψυχολογικών του θέσεων για μια ανθρω-

πολογική ερμηνεία του πολιτισμού και ιδιαίτερα
της θρησκείας. Είχαν προηγηθεί στο ίδιο πνεύμα

τα βιβλία του Τοτέμ και ταμπού (1912) και Μα-
ζική ψυχολογία και ανάλυση του Εγώ (1921),

των οποίων τις θεωρητικές προϋποθέσεις και 35
συμπεράσματα, ιστορικού-θρησκειολογικού

και ανθρωπολογικού χαρακτήρα, χρησιμοποίη-
σε στο Μέλλον μιας αυταπάτης για να εξηγήσει

τον αυταπατητικό χαρακτήρα των σύγχρονων
θρησκειών. Στη θέση τους προτείνει έναν αν-

θρώπινο πολιτισμό που να βασίζεται όχι στην αυταπάτη, αλλά στη γνώση,
την επιστήμη και τη δίκαιη διανομή των πολιτισμικών αγαθών.

Το κατά πόσον η «ουτοπική» αυτή πρόταση του Freud έχει και προοπτική είναι

θέμα της μελλοντικής ιστορίας των πολιτισμών. Πάντως έχει ιδιαίτερη αξία
το ότι η –ανθρωπολογικά προσανατολισμένη– κοσμοθεώρηση του Freud, η

οποία συμπληρώθηκε και με τις εργασίες του Η δυσφορία μέσα στον πολιτι-
σμό (1930) και Ο άνθρωπος Μωϋσής και η μονοθεϊστική θρησκεία (1939),

ανήκει σήμερα στα βασικά εργαλεία ερμηνείας της συμπεριφοράς του αν-
θρώπου στη σχέση του με την κοινωνία, την οικογένεια και τον πολιτισμό.

Παρά τη σκληρή κριτική της κοσμοθεωρίας του Sigmund Freud, ιδιαίτερα
από τους φιλοσόφους-κοινωνιολόγους της Σχολής της Φρανκφούρτης, το

έργο του εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ως βάση «αρνητικής ερμηνείας»
(με τη σημασία που της έδωσε ο Adorno) αλλά και θετικών «ουτοπιστικών»

προτάσεων ιδεολογικού-προγραμματικού χαρακτήρα.