Page 24 - mag_67
P. 24
Ασ φΙΛοσοφήσουμε…
πράγματα εκεί καταλήγουν πεθαί- ριάζει με αυτή την πρώτη περίοδο
νοντας, όπως επιβάλλει η αναγκαι- της προσωκρατικής φιλοσοφίας,
ότητα: πρόκειται για το κλασσικό τέτοια φαινόμενα γέννησης και θα-
σχήμα της προσωκρατικής κοσμο- νάτου, όχι μόνο των ανθρώπων,
λογίας όπου η αρχή των πάντων εί- μπορεί να είναι η μέρα και η νύχτα,
ναι ταυτοχρόνως μήτρα γέννησης μπορεί να είναι η υγρασία και η ξη-
και κατάληξη θανάτου. Εδώ όμως ρασία, κλπ. Η μέρα φέρνει το θά-
υπάρχει και μία εξήγηση: αυτό το νατο της νύχτας και αντιστρόφως,
πέρασμα από τη γέννηση στο θά- μια περίοδος υγρασίας φέρνει κατ’
νατο είναι αναγκαίο, τίποτα δεν ανάγκη το θάνατο της ξηρασίας και
μπορεί να ξεφύγει από αυτόν τον αντιστρόφως και έτσι αποκαθίστα-
νόμο της φύσης. Ίσως ούτε οι θεοί. ται η δικαιοσύνη, δηλαδή η συνολι-
γιατί λογοδοτούν και επανορθώ- κή και μεταξύ τους ισορροπία.
νουν το ένα στο άλλο την αδικία Αυτό που στην ουσία μας λέει αυτό
που διέπραξαν, σύμφωνα με την το απόσπασμα είναι ότι υπάρχει
τάξη του χρόνου: τα όντα λοιπόν ένας νόμος κοσμικός, που ισχύει
24 με τη γέννησή τους διαπράττουν συνολικά για τους ανθρώπους και
μια αδικία και τιμωρούνται με το τη φύση. Στο ανθρώπινο επίπεδο
θάνατό τους, που είναι αποκατά- το σωστό είναι να ανταποδίδεις
σταση της δικαιοσύνης, σύμφωνα την αδικία που έχεις υποστεί. Αυτό
με την χρονική τάξη. Πιο συνοπτι- είναι το αρχαϊκό δόγμα, η ηθική της
κά, κάθε γέννηση είναι αδικία και εποχής. Το βλέπουμε στα Ομηρικά
κάθε θάνατος τιμωρία για να απο- Έπη, όπου π.χ ο θάνατος του Πα-
κατασταθεί η δικαιοσύνη. Και αυτό τρόκλου θα φέρει τον θάνατο του
επαναλαμβάνεται στη ροή του χρό- Έκτορα ή η αρπαγή της ωραίας Ελέ-
νου. νης από τον Πάρι θα επιφέρει την
Πρόκειται για κείμενο σύντομο, καταστροφή της Τροίας. Μια αντα-
αλλά βαθύ, που επιδιώκει να συνο- πόδοση δηλαδή της αδικίας, για να
ψίσει μια αντίληψη για τον κόσμο. αποκατασταθεί η δικαιοσύνη. Το
Αν το περιορίσουμε αποκλειστικά ίδιο συμβαίνει και στη φύση. Στη
στους ανθρώπους, δεν βγάζει νόη- φύση υπάρχει ισορροπία, όπως
μα. Θέλει να μιλήσει για το σύνολο πρέπει να υπάρχει και στις ανθρώ-
του κόσμου, για τον ανθρώπινο και πινες κοινωνίες. Όχι ηρεμία, αλλά
τον φυσικό κόσμο ως ενιαίο σύνο- ισορροπία, μια διαμάχη αντιθέτων
λο. Αν συλλάβουμε τον κόσμο ως που επιβάλλεται από την αναγκαι-
μια διαμάχη αντιθέτων, όπως ται- ότητα ώστε αργά ή γρήγορα τα
