Page 21 - mag_67
P. 21
του Γεράσιμου Γεωργάτου
είναι ότι χαρακτηρίζει άπειρο ένα όχι της σύγχρονης, φυσικής που
σκοτεινό όνειρο που είδε ο Οδυσ- διαμορφώθηκε από τον Descartes
σέας. Εδώ γίνεται σαφέστερο ότι (Καρτέσιος). Επιπλέον, όλες οι
το άπειρο δεν συνδέεται, όπως συ- οντότητες στην πρώτη φάση της
νηθίζουμε σήμερα, αυστηρά με τη Φιλοσοφίας, ήταν αντιληπτές ως
διάσταση του χώρου και του χρό- ενσώματες, ως υλικές, όπως θα
νου, αλλά με τη δυσκολία να διαυ- λέγαμε σήμερα. Αλλά η λέξη «ύλη»
γάσεις, να δεις τι κρύβεται εντός δεν υπήρχε ακόμα, χρησιμοποιού-
του και πέρα απ` αυτό. Δηλαδή τι σαν τη λέξη «σώμα». Στην ουσία
μπορεί να σήμαινε αυτό το όνειρο; πριν από τον Πλάτωνα δεν υπήρ-
Έχεις τις εικόνες του καθαρές στον χαν αφηρημένες έννοιες.
νου σου όταν ξυπνάς από τον σκο- Συνεπώς, το άπειρο του Αναξίμαν-
τεινό ύπνο, για να μπορείς μετά να δρου δεν ήταν και δεν μπορούσε
το διηγηθείς πλήρως; Ή παραμένει να είναι το αφηρημένο μαθηματι-
άπειρο, δηλαδή με ένα τρόπο σκο- κό άπειρο, ούτε απλώς ο άπειρος
τεινό. και κενός χώρος και χρόνος. Θα
Η λέξη λοιπόν υπήρχε. Γραμματικά πρέπει να το σκεφτούμε σαν κάτι 21
προέρχεται από το στερητικό -α- συγκεχυμένο αλλά υλικό, τόσο με-
και την ρίζα -περ- που διατηρούμε γάλο, που δεν μπορείς να το με-
ακόμα στα νέα ελληνικά, π.χ περ- τρήσεις ή να το διαπεράσεις, τόσο
νώ, και στα αρχαία με το περαίνω, μεγάλο και ακατανόητο που ξεπερ-
πέρας, κλπ. Το άπειρο λοιπόν για νάει τα ανθρώπινα όρια. Και για
την εποχή που μιλάμε, τον 6ο π.χ να κάνουμε ένα τολμηρό και κάπως
αιώνα, φαίνεται να σήμαινε κυρί- αδόκιμο άλμα, ίσως αυτή η πρωτό-
ως αυτό που δεν μπορείς να το δι- λεια αναξιμάνδρεια αντίληψη του
απεράσεις με τις αισθήσεις και με απείρου είναι πιο κοντά στην αντί-
τον νου, κάτι που υπερβαίνει τα αν- ληψη της σύγχρονης φυσικής για
θρώπινα όρια. την ενιαία και υλική διάσταση του
Δεν ήταν σίγουρα το μαθηματι- χώρου και του χρόνου, όπως μας
κό άπειρο. Εξάλλου μαθηματικά εξηγεί η θεωρία της μεγάλης έκρη-
στις αρχές του 6ου αι. στην Αρ- ξης (Big Bang).
χαία Ελλάδα δεν υπήρχαν, ώστε Ο Θαλής λοιπόν απέδωσε στο
να μπορούμε να συσχετίσουμε την νερό την προέλευση των όντων, ο
κοσμολογία του Αναξίμανδρου με Αναξίμανδρος θεώρησε ως ενιαία
τη μαθηματική σκέψη. Δεν ήταν σί- αρχή το άπειρο και ο Αναξιμένης,
γουρα ούτε ο άπειρος κενός χώ- όπως θα δούμε, τον αέρα. Συνε-
ρος του σύμπαντος της νεότερης, πώς η «σχολή των Μιλησίων Φι-
