Page 31 - mag_78
P. 31
ralph Waldo Emerson Νικολάι Μπερντιάγιεφ
ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΤΙΚΟΙΑΝΔΡΕΣ ΠΕΡΙ ΔΟΥΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ PrintA ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ PrintA
Θαυμάζω τους σπουδαίους άνδρες όλων των Η συζήτηση περί προσώπου σημάδεψε τη σκέ-
τάξεων, εκείνους που μάχονται για τις αλή- ψη του 20ού αιώνα. Φιλόσοφοι, θεολόγοι,
θειες και τις ιδέες. Μου αρέσουν και οι σκλη- κοινωνιολόγοι, καλλιτέχνες, λογοτέχνες, πο-
ροτράχηλοι και οι ευγενικοί, «μάστιγες του λιτικοί ενεπλάκησαν στη συζήτηση περί προ-
Θεού» ή «λατρεμένα παιδιά της ανθρωπότη- σώπου, ενώ στη Γαλλία εμφανίστηκε ο όρος
τας». περσοναλισμός. Ξεχωριστή θέση μέσα σε όλη 31
Οι Αντιπροσωπευτικοί άνδρες (1850) του αυτή την προσωπο-λογία καταλαμβάνει το
Ralph Waldo Emerson συνιστούν καθαυτό μια έργο του φιλοσόφου Νικολάι Μπερντιάγιεφ
υπόδειξη ή, καλύτερα, μια μεγάλη υποσημείω- και το ανά χείρας βιβλίο.
ση στο βιβλίο της Ιστορίας μας: ότι τα πρόσω- Στις σελίδες αυτού του δοκιμίου περσονα-
πα γνέθουν τον ιστό της. Έτσι, διαλέγοντας έξι λιστικής φιλοσοφίας, όπως το αποκαλεί ο
σημαντικές προσωπικότητες –Πλάτων, Σβέ- συγγραφέας, η σκέψη περί προσώπου ανα-
ντενμποργκ, Μονταίν, Σαίξπηρ, Ναπολέων, πτύσσεται σε όλα τα δυνατά πεδία: θεολογία,
Γκαίτε–, ο συγγραφέας διαλαμβάνει το θέμα ανθρωπολογία, φιλοσοφική οντολογία και
του μέσ’ απ’ τον φακό τού ενός (που όμως κά- γνωσιολογία, ηθική και κοινωνικοπολιτική
νει για πολλούς), και παροτρύνει τον αναγνώ- σκέψη, φιλοσοφική ιστορία. Εντυπωσιάζεται
στη να σκάψει βαθιά μέσα του και να βρει, μ’ κανείς αν αναλογιστεί το εύρος των γνώσεων
όλο το απαραίτητο θάρρος, εκείνες τις ποιότη- και των ενδιαφερόντων αυτού του Ρώσου φι-
τες που θα τον κάνουν να ξεχωρίσει. Τούτες λοσόφου, ενός από τους πιο σημαντικούς, αν
οι διαλέξεις, συγκεντρωμένες σ’ έναν τόμο, όχι του σημαντικότερου Ρώσου φιλοσόφου
είναι αντιπροσωπευτικές της πνευματικής κλη- του 20ού αιώνα.
ρονομιάς του Έμερσον, ενός αντιπροσωπευ- Συνεκτικός ιστός όλων αυτών των γνώσεων
τικού άνδρα της Αμερικής, κι ο σκοπός τους είναι η έννοια του προσώπου. Ό,τι είναι το
δεν περιορίζεται μονάχα στο να ιστορήσουν, πρόσωπο αποτελεί το γεγονός της ελευθερίας
αλλά, πολύ περισσότερο, να εμπνεύσουν και του ανθρώπου, ό,τι αντιδιαστέλλεται στο πρό-
να παραδειγματίσουν. Ο αναγνώστης μπορεί σωπο υφίσταται ως πειρασμός που οδηγεί στη
να τις δει ως σπαράγματα βιογραφικά, μα θα δουλεία, ενίοτε και εθελοδουλία του ανθρώ-
’ταν σκοπιμότερο –κι αποδοτικότερο– να τις που. Συνεπώς, το δοκίμιο αυτό πραγματεύεται
εκλάβει ως έναυσμα ή αφορμή για το άγραφο την ελευθερία του ανθρώπου ως το κατεξοχήν
βιβλίο της δικής του ζωής. γνώρισμα της προσωπικής ανθρώπινης ύπαρ-
ξης και αντίστοιχα τη δουλεία του ανθρώπου
ως τον κατεξοχήν πειρασμό της αποπροσωπο-
ποίησης της ανθρώπινης ύπαρξης.
