Page 49 - mag_104
P. 49
από τη Δήμητρα Σταύρου
http://psyhismos.blogspot.gr/
νωνιών, ιδιαίτερα στις μητριαρχικές, χνά εξουσιαστικά χαρακτηριστικά) στο
οι αποφάσεις λαμβάνονται με τη συμ- συγκεκριμένο παράδειγμα, θα φαίνο-
μετοχή όλων των μελών της κοινότη- νται αδιάφοροι προς τις δυσκολίες που
τας. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις αντιμετωπίζει το άτομο.
είναι απαραίτητη η ομοφωνία των με- Η εξουσία ωστόσο, σε σχέση με τον
λών για τη λήψη μιας απόφασης κι όχι πληθυσμό πάνω στον οποίο ασκείται,
η πλειοψηφία – όπως στις κοινωνίες χαρακτηρίζεται από μία ανισορροπία
των Ινδιάνων Χόπι. ισχύος. Η έννοια της εξουσίας – και
Η εξουσία είναι μία θέση που χαρα- σ’αυτό συμφωνούν όλοι οι ορισμοί –
κτηρίζεται από την ισχύ και την ευθύ- δεν μπορεί να νοηθεί έξω από μία
νη για τη λειτουργία της κοινότητας- σχέση. Έτσι, κάποιος εξουσιάζει κά-
ομάδας-κράτους-οργανισμού. Πρέπει ποιον άλλο.
να μη συγχέουμε την έννοια της εξου- Τα προσωπεία της εξουσίας είναι πολ-
σίας με την έννοια της ηγεσίας. Στη λά (όπως άλλωστε και τα προσωπεία
δεύτερη περίπτωση, ο ηγέτης ανα- της γονεϊκής εξουσίας) και αλλάζουν
δεικνύεται με φυσικό τρόπο σε κάθε ανάλογα με τις περιόδους και τους πο- 49
μορφή κοινωνικής οργάνωσης. Το λιτισμούς. Μπορεί να είναι περισσότε-
άτομο που αναδεικνύεται ηγέτης είναι ρο ανεκτικά και δημοκρατικά, ή απο-
αυτός που διαθέτει όραμα και κάποιες λυταρχικά και τυραννικά.
ιδιαίτερες ικανότητες που αναγνωρί- Όποιο κι αν είναι το προσωπείο της
ζονται από τα μέλη. Ο ηγέτης δεν έχει εξουσίας, η πηγή της είναι η ισχύς. Για
απαραίτητα εξουσία, καθώς η εξου- να υπάρχει όμως, απαραίτητο είναι να
σία προκύπτει κυρίως από τη θεσμο- υπακούσουν τα υποκείμενα.
ποίηση μίας θέσης ισχύος, ελέγχου Παρόλο που η εξάρτηση του παι-
και ευθύνης. διού από το γονιό δεν είναι πολιτική
Η σχέση που έχουμε με κάθε μορ- υποτέλεια, η διαμόρφωση αυτής της
φή εξουσίας (εργοδότη, κράτος κλπ) σχέσης με την εξάρτηση καθιστά το
αντανακλά την πρωταρχική προσωπι- παιδί επιρρεπές στην υποτέλεια και
κή εμπειρία που είχαμε με τη γονεϊκή την εκμετάλλευση. Έχοντας αυτή την
εξουσία και ιδιαίτερα τον πατέρα. Έτσι, εμπειρία της παιδικής ηλικίας έχουμε
αν ο πατέρας ήταν για παράδειγμα αδι- εσωτερικεύσει τη σχέση με την εξου-
άφορος, τότε η εμπειρία προς την κάθε σία και άρα είμαστε περισσότερο ευά-
μορφή εξουσίας μετέπειτα θα φιλ- λωτοι μαζικά πια σε αυτήν.
τράρεται μέσα από αυτό το βίωμα. Το Για τον G. Mendel (1973) τρία είναι τα
κράτος ή ο εργοδότης ή ο θεραπευτής χαρακτηριστικά της σχέσης εξουσια-
(στον οποίο επίσης προβάλλονται συ- στή και εξουσιαζόμενου: η ανισότητα,
