Page 13 - mag_88
P. 13
του Γεράσιμου Γεωργάτου
απείρως πιο ψηλά το βασίλειο της μόνο τη «δόξα», όπως λέει, δηλα-
νόησης, των Ιδεών, των νοητών δή τη γνώμη, μια σχετική δηλαδή
δηλαδή οντοτήτων, που είναι, για αλήθεια στην οποία δεν μπορεί κά-
τον Πλάτωνα, το βασίλειο της αλή- ποιος να στηριχθεί. Άρα, ο Πλάτω-
θειας. νας διχοτομεί, κατά κάποιο τρόπο,
Ας θυμηθούμε εδώ το Ον του Παρ- την πραγματικότητα σε δύο επίπε-
μενίδη. Ο Παρμενίδης είχε σε από- δα: ένα κατώτερο των αισθητών
λυτη ανυποληψία τις αισθήσεις και και ένα ανώτερο των Ιδεών και δί-
την εμπειρία. Ισχυριζόταν ότι δεν νει την πρωτοκαθεδρία στις Ιδέες.
μπορούν να μας μάθουν τίποτα, ότι Κατά τα λεγόμενά του, τα αισθητά
η κρίση μας για τον κόσμο αλλάζει δεν είναι αποκομμένα εντελώς από
καθώς αυτές μεταβάλλονται, επο- τις Ιδέες. Έχουν μια σχέση μαζί τους
μένως χρειαζόμαστε κάτι σταθερό που είναι σχέση υπόταξης.
για να κρατηθούμε. Γι' αυτό ο Παρ- Χρησιμοποιεί δύο μεταφορές για να
μενίδης εισάγει αυτή την έννοια δείξει αυτή τη σχέση αισθητών και
του Όντος το οποίο είναι αιώνιο, νοητών: τα αισθητά, λέει ο Πλάτω- 13
ακίνητο και αμετάβλητο, καθαρό νας, μετέχουν στις Ιδέες ή μιμούνται
προϊόν της νόησης. τις Ιδέες. Για να γίνει αυτό λίγο πιο
Περίπου το ίδιο κάνει και ο Πλάτω- κατανοητό, ας πάρουμε μια πρότα-
νας. Απλώς, στη θέση του Όντος ση της καθημερινής γλώσσας: για
του Παρμενίδη που είναι ένα, βά- παράδειγμα, «ο Σωκράτης είναι δί-
ζει τις Ιδέες που είναι πολλές και καιος». Με μια τέτοιου είδους πρό-
η καθεμιά αντιστοιχεί σε κάθε ένα ταση, που εκφράζει μια σκέψη για
από τα αισθητά αντικείμενα. Ταυ- τον Σωκράτη, αποδίδουμε μια ιδι-
τοχρόνως, ο Πλάτωνας δεν θέλει ότητα, ένα κατηγόρημα γλωσσικό,
να πει ότι η εμπειρία, τα αισθητά, ένα επίθετο, το «δίκαιος» σε ένα
το βίωμα, δεν έχουν καμία σημα- υποκείμενο, που είναι μία ατομική
σία, όπως ο Παρμενίδης που θε- οντότητα. Ο Σωκράτης είναι κάτι το
ωρεί ότι η εμπειρία «είναι ψεύτικη ατομικό, είναι ο μοναδικός Σωκρά-
εντελώς, ξέχασέ τη και σβήστη». της με όλα του τα χαρακτηριστικά.
Ο Πλάτωνας θεωρεί ότι τα αισθη- Το «δίκαιος» όμως που του αποδί-
τά έχουν μία σημασία. Θεωρεί ότι δουμε δεν είναι κάτι ατομικό. Το
υπάρχουν, δεν λέει πουθενά να τα μοιράζεται πιθανότατα ο Σωκράτης
διαγράψουμε, όπως ο Παρμενίδης, με τον Περικλή, με τον Θεμιστοκλή,
αλλά δεν μπορούν να μας φανε- με τον Αριστείδη και άλλους. Άρα
ρώσουν την αλήθεια. Μας δίνουν είναι κάτι που τον ενώνει με τους
