Page 13 - mag_121
P. 13
του Γεράσιμου Γεωργάτου
ΤΟ ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΆ
ΤΟΥ ΆΝΣΕΛΜΟΥ
Στο έργο του καταγράφεται μία συ- ση της λογικής σε θρησκευτικά ζη-
στηματική συζήτηση για την ύπαρξη τήματα. Ήταν τολμηρό εκ μέρους
και τη φύση του Θεού, κύριο ζήτη- του σε σχέση με το θεολογικό-
μα στις πνευματικές διαμάχες κατά πνευματικό περιβάλλον της επο-
τους μεσαιωνικούς χρόνους, όπου χής του. Είχε όμως ανοίξει πλέον
ο Άνσελμος αναπτύσσει αυτό που ένα δρόμο για τους μεταγενέστε-
έμεινε γνωστό και περίφημο ως «το ρους σχολαστικούς συγγραφείς
οντολογικό επιχείρημα του Άνσελ- που άρχισαν όλο και περισσότερο
μου» και παραπέμπει μεθοδολογικά να θεωρούν τη Θεολογία ως ένα
στο είδος της αριστοτελικής λογι- επιστημονικό κλάδο. Ας σημειωθεί 13
κής συλλογιστικής. Τέτοιες συζη- ότι ο Άνσελμος δεν προσπαθούσε
τήσεις μπορεί να ακούσει κάποιος να αποδείξει τις αλήθειες της θεο-
και σήμερα. Το επιχείρημα του Άν- λογίας σαν να αμφέβαλε γι` αυτές.
σελμου βασίζεται στην αξιωματική Σκοπός του δεν ήταν να στηρίξει
παραδοχή δύο προκείμενων προ- μία πίστη που κλονιζόταν, αλλά να
τάσεων. Πρώτον: δεν μπορούμε εξετάσει ό,τι ήδη πίστευε ακλόνη-
να φανταστούμε με τον νου τίποτα τα. Η στάση του συνοψίζεται στην
ανώτερο από τον Θεό. Δεύτερο: η περίφημη δήλωσή του, «πιστεύω
κατάσταση της ύπαρξης είναι ανώ- για να καταλάβω».
τερη από εκείνη της ανυπαρξίας. Έχει χυθεί πολύ μελάνι για την
Συνεπώς, ένα ανώτερο ον, όπως ο αντίκρουση ή την υπεράσπιση του
Θεός, θα επιλέξει την ανώτερη κα- οντολογικού επιχειρήματος του Άν-
τάσταση που είναι η ύπαρξη. Άρα ο σελμου. Το επιχείρημά του το απο-
Θεός υπάρχει στην πραγματικότη- δέχτηκαν σημαντικοί φιλόσοφοι,
τα. Πρόκειται για τυπικό αριστοτε- όπως ο Μπαρούχ Σπινόζα. Όμως
λικό συλλογισμό.
άλλοι αντιτάχθηκαν σ` αυτό, όπως
Ο Άνσελμος επικρίθηκε γι` αυτή ο Ιμμάνουελ Καντ, τον 18ο αιώνα,
την ασυνήθιστη και ακραία επίκλη- ο οποίος παρατήρησε ότι το επι-
