Page 15 - mag_81
P. 15
του Γεράσιμου Γεωργάτου
τα πάντα, ο μαραγκός κατασκευά- πολίτες. Συνήθως τα πολιτικά και φι-
ζει έπιπλα, ο ναυπηγός πλοία, κλπ. λοσοφικά κείμενα για την αρχαία ελ-
Ο Δίας απαντά: όχι, αυτά τα δώρα ληνική δημοκρατία επικεντρώνονται
θα τα δώσεις σε όλους τους ανθρώ- κυρίως στην έννοια της ελευθερίας.
πους και μάλιστα όποιος δεν κατα- Παράδειγμα ο Επιτάφιος λόγος του
φέρει να ασκήσει στη ζωή του αυτές Περικλή. Δημοκρατία ήταν το πολί-
τις δύο αρετές θα διώκεται από την τευμα που έκανε ελεύθερους τους
πόλη και θα σκοτώνεται σαν μίασμα ανθρώπους, και αυτό ο Πλάτωνας
και σαν αρρώστια της πόλης. το θεωρεί μειονέκτημα, διότι αυτή
Ποια είναι η σημασία του μύθου; την ελευθερία τη θεωρεί ασυδοσία.
Ότι για κάποιους σοφιστές, και εδώ Ίσως είναι το μοναδικό κείμενο το
για τον Πρωταγόρα, ο άνθρωπος οποίο μας έχει διασωθεί και υπε-
έχει εκ γενετής έμφυτες δύο βασικές ρασπίζεται εμμέσως πλην σαφώς
αρετές: την αιδώ και τη δίκη, που αν την ισότητα. Κανείς δεν μπορεί να
καλλιεργηθούν καταλλήλως, οριο- απορριφθεί εκ φύσεως και εκ των
θετούν και ρυθμίζουν την κοινωνική προτέρων από τα κοινά ως ανόητος 15
και πολιτική συμπεριφορά του. Αυτό ή φτωχός, αφού υπάρχει μια κοινή
θέλει να πει όταν τις παρουσιάζει βάση – η αιδώς και η δίκη - για να
ως δώρα των θεών. Αν ο άνθρω- γίνουν όλοι καλοί κι αγαθοί πολίτες.
πος ασκήσει αυτές τις αρετές με τη Έτσι, ανατρέπεται η αρχαϊκή αντίλη-
σωστή διδασκαλία, θα γίνει καλός ψη ότι καλός κι αγαθός μπορεί να εί-
κι αγαθός. Πρόκειται δηλαδή για μια ναι μόνο όποιος έχει αριστοκρατική
δυνατότητα που τη διαθέτουν όλοι καταγωγή. Ο καθένας, ανεξαρτήτως
και όχι μόνο οι αριστοκράτες, αφού καταγωγής, οικονομικής και κοινω-
σε όλους υπάρχουν έμφυτες αυ- νικής θέσης, μπορεί με την κατάλλη-
τές οι αρετές. Αυτό ακριβώς λέει ο λη διδασκαλία να γίνει καλός κι αγα-
Πρωταγόρας: «εγώ επεμβαίνω, εγώ θός πολίτης. Πρόκειται για μια πολύ
παίρνω τον άνθρωπο που έχει δυνά- ισχυρή και σημαντική κληρονομιά
μει μέσα του κάποιες έμφυτες αρχές. που άφησε η σοφιστική τέχνη στους
Αυτές θα του αναπτύξω και με αυτές μεταγενέστερους.
θα γίνει καλός πολίτης. Θα σταθούμε όμως εδώ και θα επα-
Είναι ένα εξαιρετικό κείμενο υπέρ νέλθουμε στο επόμενο σημείωμα,
της δημοκρατίας, από τα λίγα που για να εξετάσουμε την άλλη βασική
υπογραμμίζουν το θέμα της ισότη- έννοια στην αντιπαράθεση του Πλά-
τας, ως δυνατότητα όλων των αν- τωνα με τους σοφιστές, την έννοια
θρώπων να γίνουν καλοί κι αγαθοί της αλήθειας.
