Page 33 - mag_65
P. 33
του Γεράσιμου Γεωργάτου
ρει την άποψη του Θαλή ότι η Γη το σύμπαν περιβάλλεται από νερά.
επιπλέει στο νερό. Από κει και πέρα Με βάση όλη αυτή την παράδοση,
ο Αριστοτέλης υποθέτει πως ο Θα- ελληνική και ανατολική, δεν είναι
λής πρέπει να θεωρούσε ότι η γέν- απίθανο ο Θαλής να προχώρησε
νηση όλων των όντων οφείλεται στη γενίκευση ότι τα πάντα γεν-
στο νερό. Και τέλος αποδίδει στον νιούνται από το νερό. Αρκεί αυτό
Θαλή την άποψη ότι «τα πάντα εί- για να ονομάσουμε τον Θαλή πρώ-
ναι νερό» ή «η αρχή των πάντων εί- το φιλόσοφο;
ναι το νερό». Όχι ακριβώς. Γιατί είναι διαφορε-
Θα μπορούσε ένας στοχαστής του τικό να λες ότι «τα πάντα γεννιού-
6ου αιώνα, όπως ο Θαλής, να υπο- νται από το νερό» από το ότι «τα
στηρίξει μια τέτοια θέση; Μάλλον πάντα είναι νερό». Στην πρώτη πε-
ναι. Τα νερά γύρω από την οικου- ρίπτωση αναφέρεσαι στη γέννηση,
μένη, είναι κάτι που υπάρχει πε- στην αφετηρία μόνο των όντων
ρίπου σε όλες τις μυθολογίες, και ενώ στη δεύτερη διατυπώνεις μια
των Ελλήνων και κυρίως των ανα- ενιαία αρχή για την προέλευση και
τολικών λαών. Για τους Βαβυλώ- την κατάληξη των πάντων, σε μια 33
νιους ο κόσμος τους κλείνεται από αρχή που κυβερνά τον κόσμο. Και
δυο ποτάμια, τον Τίγρη και τον Ευ- η αναγωγή σε μια ενιαία αρχή απο-
φράτη, που ορίζουν τη Μεσοποτα- τελεί βασικό χαρακτηριστικό της
μία. Ανάλογο ρόλο παίζει ο Νείλος φιλοσοφίας. Και ο ίδιος ο Αριστο-
για την Αίγυπτο. τέλης φαίνεται σίγουρος μόνο για
Μάλιστα στη μυθολογία αυτών των το πρώτο, ενώ για το δεύτερο, πε-
δύο λαών, ειδικά των Αιγυπτίων, ρισσότερο το υποθέτει.
υπάρχει η αντίληψη για υποχθό- Συνεπώς, μπορούμε να πούμε ότι
νια νερά, από τα οποία γεννήθη- ο Θαλής προσέγγισε αλλά δεν
κε και αναδύθηκε η Γη. Ο Όμηρος έφτασε σίγουρα στο σημείο να δι-
επίσης στο Ξ της Ιλιάδας, αναφέ- ατυπώσει μια ενιαία αρχή. Ακόμα
ρεται στον Ωκεανό ως ένα ποτάμι όμως και αν δεν είναι ο πρώτος
που έκλεινε τα όρια της οικουμένης φιλόσοφος, οπωσδήποτε είναι το
και είναι πατέρας θεών και ανθρώ- τελευταίο σκαλοπάτι πριν κάνει με
πων. Βρίσκεται δηλαδή πιο ψηλά κι απόλυτη σιγουριά το πέρασμα στη
από τους θεούς στην ιεραρχία της διατύπωση μιας ενιαίας κοσμολο-
γέννησης. Επιπλέον, η Ελλάδα εί- γικής αρχής ο κατά τι νεότερός
ναι ένα νησιωτικό σύμπλεγμα και του, ο Αναξίμανδρος, όπως θα
οι Έλληνες είναι ναυτικοί. Ταξιδεύ- δούμε στο επόμενο σημείωμα.
ουν στη θάλασσα και νιώθουν ότι
