Page 23 - mag_75
P. 23
του Γεράσιμου Γεωργάτου
Ο ΕμπΕδΟκλής
κΑι ή ΑΕνΑή κΟςμΟγΟνιΑ
χή του τα μέσα για τέτοιες μετρή- και μετέπειτα πάλι ένωση και ούτω
σεις. θα ήταν παράλογο να έχει καθεξής σε μια αέναη διαδικασία.
μιλήσει για την ακριβή αναλογία
των τεσσάρων στοιχείων στον αν- Πρόκειται για μια ιδέα που υιοθέ-
θρώπινο οργανισμό. τησαν αργότερα και οι Στωικοί, δη-
Αυτό που ισχύει για τον ανθρώ- λαδή ότι έχουμε διαδοχικές υπάρ-
πινο οργανισμό, ισχύει κατά τον ξεις κόσμων. Ο κόσμος όπως είναι
Εμπεδοκλή για το καθετί που μας σήμερα θα τελειώσει, υποστήριξαν
περιβάλλει. Ο κόσμος ως ολότητα αργότερα οι Στωικοί, επειδή θα
είναι ένας συνδυασμός, μια κα- αναμειχθούν όλα τα στοιχεία του
τάταξη, μια ισορροπία των τεσ- και κάποια στιγμή θα ξαναγεννηθεί
σάρων στοιχείων σε διάφορες ένας νέος κόσμος, ο οποίος πιθανό 23
εκφάνσεις και αναλογίες. Αφού να είναι ίδιος, πιθανό να είναι και
λοιπόν τα τέσσερα στοιχεία δεν διαφορετικός. Πάντως υπάρχει μια
είναι περεταίρω αναγώγιμα σε μι- διαδοχή κόσμων μέσα στον χρό-
κρότερες υλικές μονάδες, αποτε- νο. Αξίζει να υπενθυμίσουμε εδώ
λούν κατά τον Εμπεδοκλή τα θε- τη σύγχρονη φυσική για τη γέννηση
μέλια της φυσικής φιλοσοφίας και του σύμπαντος με τη μεγάλη έκρη-
του σύμπαντος. Ο ίδιος πίστευε ότι ξη (Big Bang) και την επιταχυνόμε-
κάποια στιγμή στο απώτερο πα- νη διαστολή του, μέχρι που κάποια
ρελθόν αυτά τα στοιχεία ήταν όλα στιγμή θα αρχίσει η συστολή που
ενωμένα. Αυτή την κατάσταση την θα καταλήξει στο θάνατό του, αλλά
ονόμαζε «Σφαῖρον», που σημαίνει και τη θεωρία για τα πολλά σύμπα-
σφαίρα, όπου δεν υπήρχε διαχω- ντα που γεννιούνται και πεθαίνουν
ρισμός των τεσσάρων στοιχείων. αενάως. Δεν είναι εντυπωσιακή η
Ήταν τόσο στενή η μείξη, ώστε το αναλογία που παρουσιάζει η φα-
παν ήταν ένα σώμα. Αυτό στη συ- ντασία των αρχαίων Ελλήνων με
νέχεια άλλαξε και επήλθε η σημε- τις σύγχρονες φυσικές θεωρίες;
ρινή κατάσταση των πραγμάτων, θα κλείσουμε όμως εδώ το σημε-
όμως κάποια στιγμή θα ξανασυμ- ρινό μας σημείωμα και θα αφήσου-
βεί μια πλήρης ένωση των πάντων με για το επόμενο τον Αναξαγόρα
και αργότερα πάλι διαχωρισμός που ήταν αρκετά διαφορετικός ως
