Page 22 - mag_75
P. 22
Ας φΙλοςοφήςουμε…
Ο ΕμπΕδΟκλής
κΑι ή ΑΕνΑή κΟςμΟγΟνιΑ
Ο Εμπεδοκλής λοιπόν ανάγει την στοιχείο για τον ανθρώπινο οργα-
προέλευση των πάντων σε τέσσε- νισμό, με την έννοια του στερεού
ρις άφθαρτες οντότητες που κλη- – να θυμίσουμε εδώ το κατοπινό
ρονόμησε από τους προηγούμε- χριστιανικό «χους ην και εις χουν
νους, τη γη, το νερό, τον αέρα και απήγε», (χώμα ήταν και στο χώμα
τη φωτιά. Πρόκειται για μια σύλλη- επέστρεψε), όταν κάποιος πεθαί-
ψη που αποδείχτηκε από τις πιο αν- νει. Επιπλέον εμπεριέχει και υγρά
θεκτικές στην ιστορία της αρχαίας στοιχεία, όπως π.χ το αίμα, άρα
φιλοσοφίας, μέχρι την ίδρυση της νερό και φυσικά αέρα ο οποίος γί-
νεότερης χημείας από τον Λαβουα- νεται αντιληπτός με την αναπνοή
ζιέ, τον 18ο αιώνα. Μοιάζει λογικό που του δίνει ζωή και ύπαρξη. Και
22 για εκείνη την εποχή, 5ος αι. π.Χ, να η φωτιά; Εδώ ο Εμπεδοκλής πρέ-
σκεφτεί κανείς πρώτα τη γη και τη πει να επηρεάστηκε από τα πρώτα
γήινη σφαίρα, που είναι το πιο στε- κείμενα του Ιπποκράτη που εμφανί-
ρεό στοιχείο και μετά το νερό που στηκαν τον 5ο αιώνα και αρχίζουν
καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της. να αναλύουν τι είναι οι καύσεις
Ο αέρας όμως και η φωτιά είναι στον οργανισμό και πώς γίνεται η
κάτι εντελώς διαφορετικό. Είναι πέψη. Να σημειώσουμε επίσης ότι
πιο ελαφρά στοιχεία, ανεβαίνουν το φως για τους αρχαίους ήταν μια
πιο ψηλά και αργότερα ο Αριστο- μορφή φωτιάς. θεωρούσαν δηλα-
τέλης, θα μας πει ότι αυτό που ανε- δή ότι ο άνθρωπος βλέπει επειδή
βαίνει πιο ψηλά, ιδίως η φωτιά, διαθέτει μια απαλή μορφή φωτιάς
είναι και το υλικό των άστρων. Ο στο εσωτερικό του, με την οποία
Εμπεδοκλής δεν φαίνεται να ασπά- επικοινωνεί με τα φωτεινά πράγ-
ζεται μια τέτοια αντίληψη, δεν ανα- ματα έξω απ’ αυτόν, τον ήλιο κ.λ.π.
φέρεται καθόλου σε κάτι τέτοιο. Άρα λοιπόν, ένας ανθρώπινος
Η αντίληψή του για τα τέσσερα οργανισμός τι είναι για τον Εμπε-
στοιχεία μπορούμε να υποθέσουμε δοκλή; Είναι ένας συνδυασμός,
βάσιμα ότι διαμορφώθηκε από την μια μείξη των τεσσάρων στοιχεί-
παρατήρηση του ίδιου του ανθρώ- ων στις κατάλληλες αναλογίες τις
πινου σώματος, του ανθρώπινου οποίες φυσικά δεν προσδιορίζει
οργανισμού. Η γη είναι κυρίαρχο επακριβώς. Δεν υπήρχαν στην επο-
