Page 31 - magazine_84
P. 31
του Γεράσιμου Γεωργάτου
Άμλετ, έτσι και στην περίπτωση των δική του φιλοσοφία. Πρόκειται όμως
πλατωνικών διαλόγων, όταν μιλά- για μια εντελώς αυθαίρετη υπόθεση.
ει ο Σωκράτης σε κάποιο διάλογο, Γιατί στους πρώιμους διαλόγους κα-
ποιος μιλάει; Ο Πλάτωνας ή ο ίδιος ταγράφονται ήδη σοβαρά πλατωνι-
ο Σωκράτης ως ιστορικό – υπαρκτό κά δόγματα και θέσεις δικές του, τις
πρόσωπο; Πρόκειται για μια καθαρά οποίες ο Πλάτωνας τις βάζει στο στό-
λογοτεχνική επινόηση ή για ακριβή μα του Σωκράτη.
καταγραφή; Ή κάτι ανάμεσα στα δύο; Υπάρχει άραγε τρόπος για να επιβε-
Φτάνουμε έτσι και στον Αριστοτέλη. βαιώσουμε τι ακριβώς υποστήριζε ο
Ο Αριστοτέλης όμως δεν γνώρισε τον Σωκράτης ως φιλόσοφος; Αυτό λοι-
Σωκράτη. Η εικόνα και οι πληροφορί- πόν είναι το "σωκρατικό πρόβλημα"
ες που μας μεταφέρει - και είναι σο- και δεν θα λυθεί διότι απλούστατα
βαρές οι πληροφορίες του Αριστοτέ- δεν λύνεται. Εξαρτάται από τις ερμη-
λη - προέρχονται από τον πλατωνικό νείες των μελετητών στα πλατωνικά,
κύκλο όπου θήτευσε ο Αριστοτέλης. στα αριστοφανικά ή σε άλλα κείμενα.
Αυτά που άκουγε, υποθέτουμε απ' τον Αν αποδεχθούμε ότι αυτά τα κείμε- 31
Πλάτωνα και από άλλους, αυτά μας να είναι οι μαρτυρίες για τον ιστορι-
μετέφερε, με τον ακριβή τρόπο που κό - πραγματικό Σωκράτη, τότε ναι,
συνήθιζε ο Αριστοτέλης και αντλούμε ο ιστορικός - πραγματικός Σωκράτης
και από εκεί κάποιες πληροφορίες. είναι αυτός που μας περιγράφουν. Αν
Το πρόβλημα λοιπόν που ονομάστη- δεν το αποδεχθούμε, δεν μπορούμε
κε "σωκρατικό πρόβλημα", και θεω- από αυτά τα κείμενα να αντλήσουμε
ρείται άλυτο, είναι πώς μπορούμε να ασφαλή στοιχεία για τον πραγματικό
διακρίνουμε τον ιστορικό - υπαρκτό Σωκράτη. Σίγουρα πάντως δεν είναι
Σωκράτη από τον λογοτεχνικό Σω- απλές μαρτυρίες, γιατί και ο Αριστο-
κράτη του Αριστοφάνη, του Ξενοφώ- φάνης και ο Πλάτωνας έχουν ισχυρή
ντα και κυρίως του Πλάτωνα; Γιατί ο συγγραφική προσωπικότητα.
Πλάτωνας είναι αυτός που δημιούρ- Αυτό που φαίνεται ακόμα πιο ενδι-
γησε τον μύθο του Σωκράτη. Άραγε αφέρον και εντυπωσιακό είναι ότι ο
λοιπόν αποτυπώνεται ο πραγματικός Αριστοφάνης, ο Ξενοφώντας και ο
Σωκράτης στα κείμενα του Πλάτω- Πλάτωνας, από τους οποίους μας σώ-
να; Κάποιοι ισχυρίζονται ότι αυτό ζονται άρτια έργα, αλλά και ο Αντι-
συμβαίνει στα πρώιμα κείμενά του. σθένης, ο Αρίστιππος και ο Αισχίνης,
Σε αυτά που έγραψε επηρεασμένος από τους οποίους σώζονται αποσπά-
από την προσωπικότητα του Σωκρά- σματα, γράφουν σωκρατικούς διαλό-
τη, όταν ακόμα δεν είχε αναπτύξει τη γους και όλοι τον τοποθετούν σε θέση
