Page 33 - mag_81
P. 33
«Ο μυθιστοριογράφος σου δίνει να δεις από την κλειδαρότρυπα
αυτά που δεν μπορείς να δεις διαφορετικά.»
Αλμπέρτο Μοράβια
HENRI BEGSON JOHANN GOTTLIEB FICHTE
ΥΛΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΡΟΕΣ ΜΙΑ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ ΖΩΗ
Στο δοκίμιο Ύλη και μνήμη (1896), ένα από ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΡΟΕΣ
τα κύρια έργα του, ο Henri Bergson αναπτύσ- Με τον Οδηγό για μία ευτυχισμένη ζωή (1806), 33
σει μία όλως πρωτότυπη προσέγγιση σχετικά εκλαϊκευμένο έργο φιλοσοφίας της θρησκείας,
με το πρόβλημα της σχέσης ύλης και πνεύμα- ο μεγάλος ιδεαλιστής φιλόσοφος Fichte αναθε-
τος. Η αναδιατύπωση του κεντρικού αυτού ωρεί την περί θρησκείας αντίληψη που είχε εκ-
φιλοσοφικού ζητήματος επιτυγχάνεται χάρη φράσει σε προγενέστερα κείμενά του, λόγω της
στην ενδελεχή ανάλυση της αντίληψης και της οποίας είχε κατηγορηθεί για αθεΐα κατά την δια-
μνήμης και τον ριζικό επαναπροσδιορισμό της μάχη την γνωστή ως «έριδα περί αθεΐας» (1799).
σχέσης τους. Η ανάλυση αυτή όχι μόνο λαμ- Στο πλαίσιο του υποκειμενικού του ιδεαλισμού,
βάνει υπ’ όψιν τα πορίσματα της επιστημονι- ο Fichte ταύτιζε τον Θεό με την ηθική τάξη του
κής έρευνας, αλλά αναγνωρίζει ως θεμελιώ- κόσμου και τον νοούσε ως τιθέμενο από το υπο-
κείμενο. Στον Οδηγό για μία ευτυχισμένη ζωή,
δη τη σχέση των σωματικών και πνευματικών αντίθετα, το Θείον λαμβάνεται ως μία πραγμα-
λειτουργιών με τη βουλητική δράση του βιο- τικότητα πρότερη κάθε εμπειρίας και κατασκευ-
λογικού και κοινωνικού όντος «άνθρωπος». ής του Εγώ. Εκείνο δε που διαμεσολαβεί μεταξύ
Επιτρέπει δε συνάμα στον μεγάλο Γάλλο φι- Θεού και ανθρώπου (με σαφή αναφορά στο κατ’
λόσοφο να προτείνει λύσεις που υπερβαίνουν Ιωάννην Ευαγγέλιο) είναι ο Λόγος, ο οποίος ση-
καίριες αντιπαραθέσεις της ιστορίας της φιλο- μαίνει τόσο την Αποκάλυψη του Θεού όσο και
σοφίας όπως π.χ. εκείνη μεταξύ ρεαλισμού και την ορμή του ανθρώπου για ενότητα μαζί Του.
ιδεαλισμού.Το δοκίμιο Ύλη και μνήμη αποτε- Από τούτη την ενότητα, η οποία επιτυγχάνεται με
λεί και σήμερα, εκατό και πλέον χρόνια από την αγάπη, εξαρτάται η ευτυχία του ανθρώπου.
τη συγγραφή του, υπόδειγμα φιλοσοφικού Ο Οδηγός για μία ευτυχισμένη ζωή συνιστά χα-
στοχασμού που, αφενός, επαναθέτει κεντρικά ρακτηριστικό δείγμα της προσπάθειας του Fichte
φιλοσοφικά προβλήματα και προτείνει πρωτό- ν’ απευθυνθεί σ’ ένα ευρύτερο κοινό εκθέτοντας
τυπες λύσεις, αφετέρου, συνδιαλέγεται γόνι- την φιλοσοφία του κατά τρόπο βατό και κατα-
μα με την επιστημονική έρευνα. νοητό. Αποτελεί συνάμα την χρονικά τελευταία
πραγμάτευση της περί θρησκείας φιλοσοφίας του
και συνοψίζει μεστά τον στοχασμό του αναφορι-
κά με την σχέση Θεού, ανθρώπου και κόσμου.
